Αναζητώντας το νόημα των Χριστουγέννων

Εντάξει όλα τα άλλα, αλλά και πρόσληψη κορασίδος 'ντεκορατρίς' (κοινώς, διακοσμήτριας) από αστή νοικοκυρά άνευ τέκνων με έκδηλες τάσεις νεοπλουτισμού και μεγαλομανίας για τον στολισμό του χριστουγεννιάτικου δέντρου του σπιτιού της, ε, αυτό ομολογώ πως ήτανε πρωτιά. Και δεν θα μου φαινόταν τόσο εξωφρενικό στο άκουσμά του αν το θέμα έμενε εκεί, θα μπορούσε η γυναίκα να είχε τους λόγους της. Πες ότι δεν εμπιστευόταν το γούστο της, πες ότι ήθελε να απαλλαγεί από την κούραση ή οτιδήποτε, να πάει στο καλό. Το θέμα όμως ήταν πως ο λόγος που ήθελε να φωνάξει την ντεκορατρίς (όπως αρεσκόταν να την αποκαλεί) για να το διακοσμήσει ήταν επειδή ήθελε ...να καταλάβει Χριστούγεννα!
 
Ο άντρας μου συχνά-πυκνά ισχυρίζεται πως όλα τα τρελά που συμβαίνουν γύρω μας συμβαίνουν επειδή είμαστε ψεκασμένοι. Φαντάζομαι πως είναι ένας τρόπος που έχει βρει για να εξηγήσει τα ανεξήγητα. Εγώ, βέβαια, επέμενα να μη δίνω σημασία σε τέτοιου είδους δηλώσεις, με τα περιστατικά όμως παροξυσμού που βλέπω τριγύρω να πυκνώνουν ολοένα και περισσότερο, έχω αρχίσει να έχω πια αμφιβολίες... Ντεκορατρίς για να καταλάβει Χριστούγεννα;!;!;... Αμ, έτσι καταλαβαίνουν Χριστούγεννα, καλή μου; Αν δεν βάλεις το χεράκι σου, αν δεν κοπιάσεις από μόνη σου, τι σόι Χριστούγεννα να καταλάβεις;
 
Εκτός βέβαια κι αν μιλάμε για δυο λογιών Χριστούγεννα, οπότε αλλάζει το πράγμα... Όμορφα τα γυαλιστερά στολίδια και τα πολύχρωμα λαμπιόνια, δε λέω, και το παραμύθιασμά τους το κάνουν, και από τις σκοτούρες μας αποσπούν, αλλά φτάνουν αυτά για να "καταλάβουμε Χριστούγεννα"; Πόσο μάλλον όταν δεν έχεις συμμετάσχει σε αυτά παρά μόνο ως θεατής...  Ναι, είναι καλό και χρειαζούμενο να φτιάχνουμε μια εορταστική ατμόσφαιρα στο σπίτι μας τέτοιες μέρες ντύνοντάς το με τα γιορτινά του και να μυρίζει κανέλα και γαρύφαλο από τα μελομακάρονα και τους κουραμπιέδες και να στολίζουμε το δέντρο μας με τα ομορφότερα στολίδια, όμως αυτές τις Άγιες μέρες καλούμαστε να στολίσουμε κάτι πολύ πιο σημαντικό: την ψυχή μας με τα στολίδια της αρετής, της ταπείνωσης και της αγάπης. Στολίδια πνευματικά και άφθαρτα, γι' αυτό και θέλουν περισσότερο κάματο και προσπάθεια συνεχή και επίμονη, που όμως αρκούν για να μας συνδέσουν με τον εσώτερο ένθεο εαυτό μας που δείχνουμε να έχουμε απωλέσει...

Μεταφέρω ένα μικρό απόσπασμα από την ομιλία του μητροπολίτη Ιακώβου Β' που αναφέρεται  στο μήνυμα της Γέννησης του Χριστού μέσω των λόγων του Μέγα Βασιλείου, του δικού μας Άγιου Βασίλη, τον οποίο ρίξαμε στην αφάνεια και τη λήθη για χάρη του ξενόφερτου ροδαλού και στρουμπουλού Αη Βασίλη της κατανάλωσης, της υπεραφθονίας και της coca-cola, ακολουθώντας πειθήνια τις επιταγές των καιρών... (Mπορείτε να διαβάσετε περισσότερα στο εκπληκτικό κείμενο της καλής φίλης Όστριας, αξίζει νομίζω να το δείτε):

" ... ὁ  Μέγας Βασίλειος θαυμάζοντας τὸ γεγονὸς τῆς Γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ, θέτει στὸ στόμα τῆς Παναγίας  μας τὰ ἀκόλουθα λόγια:  

«Πῶς νὰ Σὲ ὀνομάσω ἐγώ, θαυμαστό μου Βρέφος; 

Τὶ θνητὸ ὄνομα νὰ δώσω στὸν καρπὸ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος; 

Νὰ Σοῦ προσφέρω θυμίαμα ἢ γάλα; 

Ἔχεις ἀνάγκη ἀπὸ τὶς μητρικές μου φροντίδες, ἢ νὰ πέσω στὰ πόδια Σου καὶ νὰ Σὲ λατρεύω; 

Τὶ ἀνεξήγητη ἀντίθεση; 

Ὁ οὐρανὸς εἶναι ὁ θρόνος Σου κι ἐγὼ Σὲ τοποθέτησα στὰ γόνατά μου. 

Σὲ βλέπω στὴ γῆ κι ὅμως δὲν ἄφησες τὸν οὐρανό. 

Ὁ οὐρανὸς εἶναι ἐκεῖ, ὅπου βρίσκεσαι Ἐσύ». 

Καὶ ὁ Ἅγιος τοῦ Θεοῦ καταλήγει ὅτι τὸ μυστικὸ ποὺ πέτυχε τὴν ἕνωση τόσων ἀντιθέτων πραγμάτων  εἶναι ἡ Ταπείνωση. Ἀπὸ ταπείνωση ὁ Θεὸς ἔγινε ἄνθρωπος! Ἀπὸ τὴν ταπείνωση Του ἡ γῆ ἔγινε οὐρανός. Δὲν ἀνέβηκε ὁ ἄνθρωπος στὸν οὐρανό. Κατέβηκε ὁ Θεὸς στὴ γῆ. Ἡ ἐνανθρώπηση τοῦ Υἱοῦ καὶ Λόγου τοῦ Θεοῦ εἶναι ἡ ὑπέρτατη πράξη τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ πρὸς τὸν ἄνθρωπο. Προσέλαβε τὴν ἀνθρώπινη φύση, γιὰ νὰ τὴ θεραπεύσει. [...] Ἡ κάθοδος τοῦ Θεοῦ στὴ γῆ κατέστησε δυνατὴ τὴν ἄνοδο τοῦ ἀνθρώπου στὸν οὐρανό."

Το χριστουγεννιάτικο δέντρο του σπιτιού μου όπως κάθε χρόνο έτσι και φέτος δεν στολίστηκε από ντεκορατρίς. Στην πλατεία Συντάγματος αντί χριστουγεννιάτικου δέντρου στήθηκε μια τεράστια σκαλωσιά με αποκρουστικά γκροτέσκ φτιασιδώματα που περισσότερο πείθει για την ασχήμια των καιρών και την κατάντια των ανθρώπων παρά για το εορταστικό των ημερών. Πολλά μας επιφύλαττε η φετινή χρονιά, μια χρονιά δύσκολη και σκληρή για ένα μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού. Το μήνυμα των ημερών μοιάζει να σβήνει μπροστά στο άκουσμα της είδησης για τον χαμό των είκοσι παιδιών στο Κονέκτικατ που μονοπωλεί εδώ μέρες τα κανάλια. Πριν από έναν μήνα κάποια άλλα παιδιά χάνονταν στην Παλαιστίνη μετά από οκτώ μέρες βομβαρδισμών από τον ισραηλινό στρατό στην πόλη της Γάζας, μια είδηση που πέρασε σχεδόν απαρατήρητη. Τριάντα επτά παιδάκια χάθηκαν τότε, κανείς όμως δεν φάνηκε να συγκινείται με την ίδια ένταση και διάρκεια για το φρικτό γεγονός. Ίσως επειδή εκείνοι δεν έκαναν σόου τον θρήνο τους όπως έκανε η Αμερική. Ίσως επειδή πράγματι υπάρχουν παιδιά ενός Ανώτερου και ενός Κατώτερου Θεού, μια κατάταξη που διαμορφώσαμε εμείς με το ενδιαφέρον ή την αδιαφορία μας, ανάλογα με το αν το κακό συμβαίνει στη δική μας αυλή ή λίγο πιο πέρα...

Τα Χριστούγεννα είναι εκείνη η μαγική στιγμή στη μηχανή του Χρόνου που ο Θεός ενανθρωπίζεται κατεβαίνοντας στη γη με τον πλέον ταπεινό τρόπο προκειμένου να ανεβάσει τον άνθρωπο στον ουρανό. Είναι φανερό ότι κάπου στην πορεία χάσαμε το δρόμο, η γέννηση του Θεανθρώπου ωστόσο πάντα θα συμβολίζει μια νέα αρχή για όλους μας, φτάνει να το θελήσουμε. Κι αυτό για μένα είναι το πιο ελπιδοφόρο μήνυμα απ' όλα..

Εύχομαι υγεία και αγάπη σε όλο τον κόσμο. Καλά Χριστούγεννα!

proof

Η ταινία πραγματεύεται την σχέση δύο μαθηματικών, πατέρα και κόρης. Εκείνος (Anthony Hopkins) στη δύση της καριέρας του ισορροπεί με αστάθεια μεταξύ ιδιοφυΐας και τρέλας. Εκείνη (Gwyneth Paltrow), επίσης χαρισματική εκκολαπτόμενη μαθηματικός, εγκαταλείπει τις προοπτικές της για εξέλιξη στον ίδιο χώρο όταν καλείται να φροντίσει τον πατέρα της λόγω της εύθραυστης κατάστασης της υγείας του. Και οι δύο ωστόσο, παρά τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο καθένας ξεχωριστά, βρίσκονται σε μια συνεχή, κοπιαστική, αδιάσπαστη και γεμάτη αυτοθυσίες αναζήτηση, την αναζήτηση της περίφημης μαθηματικής απόδειξης (proof) που θα φέρει την επανάσταση στο πεδίο των μαθηματικών.

Ανατρέχω στη Βικιπαίδεια να μάθω περισσότερα για τη σημασία της:
"Στα μαθηματικά, απόδειξη είναι μια πειστική παρουσίαση ότι κάποια μαθηματική πρόταση είναι απαραίτητα ορθή, μέσα στα αποδεκτά πλαίσια του πεδίου των μαθηματικών. Η απόδειξη παράγεται αναγωγικά και όχι εμπειρικά. Δηλαδή, η απόδειξη πρέπει να δείχνει ότι μια πρόταση είναι αληθής για όλες τις περιπτώσεις που εφαρμόζεται, χωρίς καμία εξαίρεση. Μια πρόταση χωρίς απόδειξη για την οποία πιστεύεται ή υπάρχουν ισχυρές υποψίες ότι ισχύει, λέγεται εικασία. Οι αποδείξεις χρησιμοποιούν τη λογική αλλά συνήθως περιέχουν σε κάποιο βαθμό φυσική γλώσσα, που συνήθως επιτρέπει κάποια ορισμένη αμφισημία. Όντως, η συντριπτική πλειονότητα των αποδείξεων στα γραπτά μαθηματικά μπορούν να θεωρηθούν εφαρμογές της άτυπης λογικής. Άσχετα από το βαθμό της τυπικότητας που ακολουθείται, το αποτέλεσμα που αποδεικνύεται λέγεται θεώρημα. Σε μια εντελώς τυπική απόδειξη αυτό είναι η τελευταία γραμμή, και η απόδειξη δείχνει πως αυτό ακολουθεί από τα αξιώματα μόνο, με εφαρμογή των κανόνων συναγωγής. Όταν ένα θεώρημα έχει αποδεικτεί, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως βάση για την απόδειξη άλλων προτάσεων."

Η πλοκή της ταινίας proof που βασίστηκε στο ομότιτλο θεατρικό έργο του David Auburn, το οποίο κέρδισε και το βραβείο Πούλιτζερ, στηρίζεται πάνω σε τέσσερις μόνο ήρωες, τον πατέρα που υποδύει ένας εκπληκτικός Άντονι Χόπκινς, την ταλαντούχα κόρη (επίσης πολύ καλή η Γκουίνεθ Πάλτροου), τον συμφοιτητή της και φοιτητή του πατέρα της (τον υποδύεται ο ανερχόμενος Jake Gillenhall) και την αδελφή της και μεγαλύτερη κόρη του τρελού μαθηματικού (η γνωστή από δεύτερους κυρίως ρόλους Hope Davis). Οι σκηνικές εναλλαγές λίγες, κάποια πλάνα στο πανεπιστήμιο, ελάχιστα εξωτερικά, ενώ τα περισσότερα έχουν γυριστεί στο σπίτι του επιστήμονα.

Ολιγάρκεια που βρίσκεις κυρίως σε θεατρικές παραστάσεις με σκοπό να αναδειχτεί αυτό που είχε πραγματικά σημασία για τον σκηνοθέτη της ταινίας John Madden, που είναι βεβαίως το σενάριο, οι διάλογοι. Ένα κείμενο που παίζει αριστουργηματικά με τις πολυεπίπεδες ερμηνείες της λέξης proof (= απόδειξη μαθηματική, αλλά και απόδειξη με την γενική σημασία της λέξεως), αφού η κόρη καλείται να αποδείξει ότι η ανακαλυφθείσα απόδειξη στο γραφείο του πατέρα δεν γράφτηκε από εκείνον αλλά από την ίδια, ο φίλος της να αποδείξει επίσης την αυθεντικότητα αυτής της ιστορικής σημασίας μαθηματικής ανακάλυψης, ενώ η άλλη κόρη καλείται να αποδείξει αν όντως η αδελφή της λέει την αλήθεια ή είναι και αυτή διανοητικά διαταραγμένη όπως ο πατέρας τους κληρονομώντας, εκτός από το μεγάλο ταλέντο στα μαθηματικά, και κάτι από την τρέλα του. Όλα αυτά την ίδια στιγμή που η αδικημένη ηρωίδα μας - αφού όντως έχει γράψει η ίδια την περιβόητη απόδειξη - το μόνο που ζητά δεν είναι η απόδειξη, αλλά η πίστη. Αυτό δηλαδή που θέλει είναι οι άνθρωποι που αγαπά να την πιστέψουν χωρίς να πρέπει να αποδείξει κάτι, θέλει να την εμπιστευτούν πέρα από αποδείξεις, αφού για κείνη η ηθική υπερτερεί της λογικής.
 
Θα μείνω σε ένα σημείο που με προβλημάτισε ιδιαίτερα: 
Το μυαλό του πατέρα τον περισσότερο καιρό βρισκόταν σε μια κατάσταση ομιχλώδους νοητικής αντίληψης. Λίγο πριν το τέλος όμως της ζωής του ξύπνησε ένα χειμωνιάτικο πρωινό και αισθάνθηκε σαν κάποιο φως να όρμησε μέσα στο μυαλό του σκορπίζοντας όλα τα σκοτάδια που τον εμπόδιζαν να προχωρήσει με τις έρευνές του πάνω στην απόδειξη. Πλέον αισθανόταν να κατακλύζεται από μια ενθουσιώδη ορμή να ξαναπιάσει την απόδειξη από το σημείο που την είχε αφήσει την προηγούμενη φορά, λίγα χρόνια πριν την υποτροπή της νοητικής του υγείας, πράγμα που έκανε. Άρχισε να γράφει πυρετωδώς τύπους μέσα στην παγωνιά φορώντας ένα λεπτό πουκάμισο και η έξαψη που ένιωθε ήταν τόσο μεγάλη που δεν καταλάβαινε ούτε κρύο ούτε αϋπνίες ούτε καν την παρουσία της κόρης του δίπλα του. Κάποια στιγμή, κυριευμένος από ευγνωμοσύνη για το αναπάντεχο αυτό δώρο της νοητικής του  διαύγειας γυρίζει και λέει στην κόρη πόσο χαρούμενος αισθανόταν που ξανάπιασε δουλειά και πόσο ευγνώμων ήταν που αυτή η απόδειξη του έδινε δουλειά ως το τέλος της ζωής του. Εξαιτίας του γεγονότος ότι θα παρέμενε παραγωγικός και χρήσιμος μέχρι το τέλος είχε γεμίσει από απεριόριστη χαρά και ευτυχία.

Ήταν ευτυχισμένος που ήρθε για αυτόν δουλειά που θα τον απασχολούσε ως το τέλος της ζωής του... ειρωνικό αν αρχίσεις να κάνεις συγκρίσεις με τα καθ' ημάς, ε; Δεν τον ενδιέφερε ο μισθός, τα επιδόματα, τα κεκτημμένα των αργιών, το μόνο που τον ένοιαζε ήταν να έχει την σωματική εκείνη κατάσταση που θα του επιτρέψει να μπορεί να δουλεύει ως την τελευταία του ανάσα.. Πόσο βελούδινα περνά η αμερικανική κουλτούρα τα μηνύματά της στον κόσμο μέσα από τις ταινίες που παρακολουθεί αμέριμνα, η επιστήμη και η έρευνα που γίνονται τρόπος ζωής, η αφοσίωση στην εργασία όχι ως υποχρέωση αλλά ως χρέος ηθικό απέναντι στον εαυτό σου, η αυταπάρνηση της βολής και του προσωπικού σχεδιασμού για τη ζωή και η αυτοθυσία μπροστά στην οικογένεια και στα μέλη που σε χρειάζονται, η ταπεινότητα να μην θέλεις να προβάλεις τα επιτεύγματά σου (όπως π.χ. η επιτυχημένη, σύμφωνα με τις κλίμακες των γιάπις, αδελφή που ήρθε να βάλει τα πράγματα στη θέση τους μόνο για να αποτύχει παταγωδώς), αλλά αντ' αυτών, να παραμένεις μακριά από τους προβολείς, αθέατος και ακάματος αφοσιωμένος εργάτης της επιστήμης σου.. Ένα σωρό μηνύματα που περνούν υποδόρροια στη συνείδηση του θεατή όσο εκείνος παρακολουθεί από τον καναπέ του σαλονιού του, μελετημένα να πλάθει ήθη και αντιλήψεις και δουλεμένα ως την τελευταία λεπτομέρεια...
 
Ύστερα από λίγη ώρα η ταινία διεκόπη για διαφημίσεις και το πρώτο που βλέπω είναι ένα στιγμιότυπο από ένα επεισόδιο ελληνικής δραματικής σειράς μεγάλης θεαματικότητας και ακούω την πρωταγωνίστρια να εξομολογείται σε έμπιστη φίλη: "Τον αγαπώ. Τον αγαπώ τόσο πολύ που δεν θα διστάσω να αλλάξω και τη θρησκεία μου για κείνον." Από τα συμφραζόμενα, η ελληνίδα ηρωίδα έχει ερωτευθεί τούρκο ζεν πρεμιέ και δεν διστάζει να φτύσει θρησκεία, ταυτότητα, πολιτισμό προκειμένου να είναι μαζί του. Στα δικά μας λοιπόν ελληνικής προέλευσης ερεθίσματα που εισπράττουμε από τους δέκτες μας υποβόσκει μια σειρά μηνυμάτων του τύπου: τρέχα φτωχή και μίζερη Ελληνίδα που στον τόπο σου δεν πρόκειται ποτέ να βρεις προκοπή να κάνεις τον τουρκαλά ματσωμένο γόνο της υπερπλουσίας οικογενείας να γυρίσει να σε κοιτάξει και άμα λάχει γίνε και μουσουλμάνα για να χαρείς πλούτη και χλιδή μπαίνοντας κι εσύ στο προσωπικό χαρέμι του. Παράλληλα, προβάλλεται βέβαια και η τελευταία κολλεξιόν της μόδας, το τελευταίο κινητό της αγοράς, τα πανάκριβα κοσμήματα του τάδε οίκου, καθώς και πολυτελή αυτοκίνητα και λοιπά αξεσουάρ γοήτρου και επιδεικτικής εικονικής καταξίωσης, για να μην αφήνουμε και το τέρας του υπερκαταναλωτισμού μας πεινασμένο. Εκείνοι τα προβάλλουν, εμείς τα καταναλώνουμε, οι επιχειρήσεις τα τσεπώνουν και όλοι είμαστε ευχαριστημένοι... Για να μην μπω βέβαια και σε θέματα ηθικής, ή μάλλον, απουσίας αυτής, όταν γλώσσα, θρησκεία, οικογένεια, χώρα, ταυτότητα, πολιτισμός, απαξιώνονται ή προσβάλλονται ελαφρά τη καρδία και για ψύλλου πήδημα... 

Επομένως, ας μην υποτιμάμε και τα δικά μας. Την ίδια δουλειά κάνουν με τα ξένα, την ίδια βελούδινη διοχέτευση μηνυμάτων στο υποσυνείδητο των θεατών τους περνούν κι αυτά και με την ίδια επιτυχία. Στο μόνο που διαφέρουν ωστόσο είναι στο είδος, ύφος και ποιότητα των μηνυμάτων που επιλέγουν να διοχετεύσουν, τα οποία βεβαίως παραμένουν άμεση συνάρτηση και με το σε ποιας μορφής ηθοπλασία στοχεύουν τελικά.

Η τέχνη του διδάσκειν

 Άνοιξε το μπλοκ της ακουαρέλας σε μια λευκή σελίδα. Άπλωσε σχολαστικά τις τέμπερες και τις κηρομπογιές περιμετρικά του πάνω στο βοηθητικό γραφειάκι. Σηκώθηκε, γέμισε το κυπελάκι με νερό για το ξέπλυμα των πινέλων, έκοψε λίγο χαρτί κουζίνας για να μπορεί να τα στραγγίζει, ξανακάθισε. Μερικά σκίτσα σε ένα πρόχειρο για το ζέσταμα και κατόπιν οι τελικές γραμμές πάνω στο χοντρό υδρόφυλλο χαρτί που θα φιλοξενούσε το κυρίως έργο. 

Για την ακρίβεια, τα έργα που έπρεπε να φιλοτεχνήσει εκείνο το απόγευμα ήταν δύο, αφού τόσα τους είχε ζητήσει ο καθηγητής του των καλλιτεχνικών να έχουν έτοιμα για την επομένη προκειμένου να βαθμολογηθούν για το τρίμηνο. Ήταν η πρώτη φορά που θα έβαζε στο χαρτί ό,τι είχε μάθει ως θεωρία σε αυτό το μάθημα, αφού μέχρι εκείνη τη στιγμή μόνο θεωρία ήταν για κείνον το μάθημα των καλλιτεχνικών. 

Δεν τον είχα ξαναδεί τόσο σοβαρό, σχεδόν αγχωμένο μπορούσα να πω, για τη ζωγραφική, αφού ο φόβος της βαθμολογίας κρεμόταν σαν πέλεκυς πάνω από το κεφάλι του και ως εκ τούτου, ό,τι καλό θα μπορούσαν ίσως να του προσφέρουν αυτές οι ώρες της ενασχόλησής του με τη ζωγραφική, καθώς και κάθε περιθώριο να απολαύσει αυτές τις στιγμές δημιουργίας και τέχνης, εξανεμίστηκαν πριν καν τολμήσουν να εμφανιστούν. Διαπίστωνα ότι δεν ζωγράφιζε πλέον από ευχαρίστηση αλλά για να βαθμολογηθεί, κι ότι αυτό τα είχε καταστρέψει όλα.

Τον παρακολουθούσα από το δικό μου γραφείο που έκανα τα δικά μου να φτιάχνει περιγράμματα, να ανακατεύει τα χρώματα μεταξύ τους για να πετύχει την κατάλληλη απόχρωση για το κατάλληλο σημείο, να έχει αφοσιωθεί σε αυτό που έκανε λες και η ζωή του όλη κρεμόταν από αυτό και σκεφτόμουν πόσο καταστροφική μπορεί να είναι μερικές φορές η εκπαιδευτική μέθοδος και να χάνεται τελικά το ζητούμενο, που δεν είναι άλλο από τη χαρά της διαδικασίας. Μια διαδικασία που θα έπρεπε να είναι δημιουργική και ευφάνταστη, ικανή να κάνει τη μάθηση να μοιάζει με παιχνίδι και με περιπέτεια και να ενθουσιάζει τα παιδιά για τα δώρα που έχει να τους προσφέρει κάνοντάς τα να εξοικειωθούν ομαλά με αυτό το υπέροχο και μοναδικό ταξίδι προς την κατάκτησή της, να το αποζητάνε και, φυσικά, να το αγαπήσουν. Να αγαπήσουν το σχολείο γιατί θα το θεωρούν κομμάτι δικό τους που τους βοηθά και τους θωρακίζει και τους συντροφεύει και τους νουθετεί σα σύμβουλος που καλλιεργεί τις γνώσεις όσο και σαν δεύτερος γονιός που καλλιεργεί τις αξίες στο μεγάλο αυτό κομμάτι της ημέρας τους όπου βρίσκονται μακριά από το σπίτι και την οικογένειά τους. Προϋποθέσεις τόσο απαραίτητες για τα εύπλαστα και εύθραυστα χρόνια της ζωής τους και τόσο καθοριστικές για την διαμόρφωση του χαρακτήρα τους και τη μετέπειτα πορεία τους στη ζωή...

Μέχρι και τα καλλιτεχνικά φτάσαν να γίνονται υπό το καθεστώς του τρόμου, του άγχους, της αγωνίας, αποστειρωμένα, στεγνά και άκαμπτα, είναι δυνατόν; Ένα μάθημα, το αντικείμενο του οποίου ενώ θα μπορούσε να είναι από τα πιο διασκεδαστικά του κύκλου μαθημάτων των παιδιών, να είναι ένα δημιουργικό παιχνίδι που θα εξάπτει τη φαντασία και τη δημιουργικότητά τους και θα τους προκαλεί τον ενθουσιασμό και το ενδιαφέρον, όπως θα όριζε κάθε έννοια της λογικής και όπως γίνεται σε όλα τα εξελιγμένα κράτη του δυτικού κόσμου όπου δάσκαλοι και μαθητές συμμετέχουν από κοινού σε άπειρες εκδηλώσεις συν-δημιουργίας και συν-εργασίας και συντροφικότητας, χτίζοντας μια νοοτροπία που κάνει τα παιδιά να ανυπομονούν πότε θα φτάσει η ώρα να πάνε στο σχολείο, μια νοοτροπία υγιής και ευπρόσδεκτη από γονείς, μαθητές και δασκάλους, εμείς γιατί; Γιατί έχουμε φτάσει τα παιδιά μας να μισήσουν το σχολείο και ό,τι έχει να κάνει με αυτό, να απεχθάνονται τον χώρο, τους καθηγητές τους, τα βιβλία τους, να τα θεωρούν βασανιστήριο ή χάσιμο χρόνου, να είναι ο βραχνάς τους, γιατί;

...

Τα δύο έργα ολοκληρώθηκαν λίγο πριν τα μεσάνυχτα. Τα μάτια του έκλειναν από την κούραση, ήταν εξοντωμένος από ένα ωράριο που του αφήνει ελάχιστες στιγμές ηρεμίας και χαλάρωσης, ωστόσο, όταν τον είδα πόσο ικανοποιημένος φάνηκε από το αποτέλεσμα της πολύωρης και κοπιαστικής προσπάθειάς του, είπα χαλάλι το ξενύχτι του, τουλάχιστον έπιασε τόπο.

Την επομένη το μεσημέρι που επέστρεψε από το σχολείο μου ανακοίνωσε ότι όταν παρέδωσε το μπλοκ με τα έργα του στον καθηγητή του των καλλιτεχνικών εκείνος του δήλωσε κατηγορηματικά ότι δεν τα έχει κάνει μόνος του και ότι άλλη φορά να μη βάζει τους γονείς του να του τα κάνουν αντί για κείνον.