Degas: Ο αιρετικός των ιμπρεσιονιστών

Τον κατατάσσουν ανάμεσα στους ιμπρεσιονιστές ζωγράφους, όμως, αν και αρχικά ασπάστηκε το κίνημα λόγω της φιλίας του με τον Μανέ, γρήγορα στράφηκε σε μια πιο ρεαλιστική απόδοση των θεμάτων του. Δεν ζωγράφιζε στο ύπαιθρο, όπως οι ιμπρεσιονιστές συνάδελφοί του, δεν κυνηγούσε το φως και την αντανάκλασή του στο νερό, δεν γειτνίαζε συμπληρωματικά χρώματα με μικροσκοπικές πινελιές για να παράγει την ψευδαίσθηση του κύριου.

Ο Edward Degas (1834-1917) ήταν ο ζωγράφος του ατελιέ. Όλα σχεδόν τα έργα του φιλοτεχνήθηκαν μέσα σε κλειστό χώρο, χωρίς ίχνος αυθορμητισμού, αφού το κυνήγι της τελειότητας απαιτούσε από εκείνον εξαντλητική και επαναλαμβανόμενη μελέτη όλων των λεπτομερειών του έργου. Η γκάμα των θεμάτων του ήταν μικρή και πάνω σε αυτήν δούλευε πυρετωδώς συνέχεια, μέχρι να φτάσει στο επιθυμητό αποτέλεσμα.

Το κυριότερο από όλα του τα θέματα, με το οποίο έφτασε στα όρια της εμμονής, ήταν ο εύθραυστος κόσμος του χορού. Όχι ως αποτέλεσμα που απολάμβανε το φιλοθεάμον κοινό του Παρισιού των τελών του 19ου αιώνα στο παλκοσένικο των θεατρικών αιθουσών, αλλά ως προετοιμασία. Ο κόσμος των παρασκηνίων, η ρουτίνα της καθημερινής άσκησης, ο κάματος, ο ιδρώτας, η αναμονή, οι πρόβες, οι ερωτικές σχέσεις που εκτυλίσονταν πίσω από τη σκηνή, αυτά ήταν τα θέματα που σαγήνευαν τον μεγάλο γάλλο ζωγράφο. Συχνά χρησιμοποιούσε την φωτογραφική μηχανή για να αποθανατίσει κινήσεις και στιγμές και μετά πήγαινε στο ατελιέ και πάνω σε αυτά δούλευε τα έργα του. Μέσα σε σαράντα χρόνια άφησε πάνω από χίλια σχέδια, παστέλ, γκραβούρες και λάδια πάνω στο θέμα του χορού.

Από πολύ νωρίς ο Ντεγκά άρχισε να χάνει την οξύτητα της όρασής του, πρόβλημα που με τα χρόνια επιδεινώθηκε, ώσπου στο τέλος της ζωής του έμεινε τελείως τυφλός. Σ’ αυτή την ώριμη φάση της καλλιτεχνικής του καριέρας, ο Ντεγκά στράφηκε προς τη γλυπτική και τα παστέλ, τα οποία τον διευκόλυναν περισσότερο μιας και δεν απαιτούσαν την οξεία όραση που απαιτούσε η ζωγραφική. Η επιδίωξη της τελειότητας στα θέματά του και ειδικά στις κινήσεις των χορευτριών τον οδήγησαν στο να πειραματιστεί με ένα πλήθος εκφραστικών μέσων, όπως τα προπλάσματα με κερί, πηλό και πλαστελίνη.


Κάποια από τα γύψινα εκμαγεία του ανακαλύφτηκαν πρόσφατα σε περιοχή έξω από το Παρίσι, στο χυτήριο που χρησιμοποιούσε ο κορυφαίος ζωγράφος και γλύπτης. Τα εκμαγεία είχαν παραμείνει στο χυτήριο μέχρι το 1936 και καθώς πτώχευσε και ξαναγοράστηκε, τα εκμαγεία ξεχάστηκαν. Οι ειδικοί θεωρούν ότι πρόκειται για τα τελευταία έργα που βγήκαν από τα χέρια του καλλιτέχνη. Αυτά τα εκμαγεία ήταν σπουδές και δεν είχαν σκοπό να εκτεθούν. Οι κληρονόμοι του αποφάσισαν να εκμεταλλευτούν την απρόσμενη ανακάλυψη με την έγκριση κατασκευής μιας περιορισμένης σειράς μπρούτζινων γλυπτών τα οποία θα παρουσιαστούν στον κόσμο για πρώτη φορά σε μια περιοδεύουσα έκθεση.

Ο ανταγωνισμός ανάμεσα στα μουσεία, σχετικά με το ποιο από αυτά θα είναι ο πρώτος σταθμός αυτής της σημαντικής έκθεσης ήταν μεγάλος. Τελικά, τα ηνία αναλαμβάνει η Ελλάδα, αφού η έκθεση με τα πρωτοεμφανιζόμενα γλυπτά του Ντεγκά αναμένεται να ξεκινήσει στις 21 του ερχόμενου Νοέμβρη στην Αθήνα, όπου και θα φιλοξενηθεί στο Μουσείο Ηρακλειδών (Ηρακλειδών 16, Θησείο, τηλ. 210 34 61 981). Τυχεροί λοιπόν οι Έλληνες, και δη, οι Αθηναίοι, που θα έχουν την μοναδική ευκαιρία να θαυμάσουν πρώτοι σε όλο τον κόσμο τα πιστοποιημένα έργα του καλλιτέχνη.

Πρωταγωνίστρια ανάμεσα στα 74 γλυπτά του Ντεγκά θα είναι η διάσημη «μικρή δεκατετράχρονη μπαλαρίνα», ύψους ενός περίπου μέτρου, έργο που δημοπρατήθηκε πρόσφατα από τον οίκο Sotheby’s σε άγνωστο πλειοδότη από την Ασία έναντι του αστρονομικού ποσού των 19 εκατομμυρίων δολλαρίων. Σύμφωνα με τον οίκο δημοπρασιών το ποσό αποτελεί ρεκόρ για γλυπτό του Ντεγκά, το οποίο θεωρείται ένα από τα πιο φημισμένα γλυπτά όλων των εποχών.

"Ο Ντεγκά δεν είχε παρουσιάσει κανένα από τα γλυπτά του όσο ζούσε καθώς θεωρούσε ότι ο Ροντέν ήταν ο καλύτερος γλύπτης της εποχής και δεν μπορούσε να εμφανίζεται και ο ίδιος ως γλύπτης. Το μοναδικό έργο που ο ίδιος είχε παρουσιάσει ήταν η “Μπαλαρίνα” και αυτή ήταν από κερί, όχι από μπρούτζο", αναφέρει μεταξύ άλλων ο κ. Φυρός, υπεύθυνος του μουσείου Ηρακλειδών, ο οποίος παράλληλα επισημαίνει: «Στην έκθεση που θα φιλοξενήσουμε περιλαμβάνονται και δύο από τα γύψινα εκμαγεία των έργων. Αυτό είναι πολύ σημαντικό γεγονός καθώς μας δίνει την ευκαιρία να θαυμάσουμε από κοντά το έργο που ο ίδιος ο Ντεγκά δούλεψε με τα χέρια του... Το σημαντικό αυτής της έκθεσης είναι πως το κοινό θα έχει για πρώτη φορά την ευκαιρία να δει μια πλήρη σειρά των έργων γλυπτικής του Ντεγκά, τον οποίο γνωρίζει κυρίως ως ζωγράφο και ως δείγμα της γλυπτικής του έχει δει μόνο την περίφημη "Χορεύτρια"».

Εκτός από τις μπαλαρίνες, άλλα θέματα που θα εκτεθούν είναι άλογα (άλλο ένα από τα αγαπημένα θέματα του δημιουργού), βάζα, προσωπογραφίες, κτλ. Η έκθεση θα διαρκέσει πέντε μήνες και πρόθεση των κληρονόμων του Ντεγκά είναι μετά την ολοκλήρωση της περιοδείας η μόνιμη έκθεσή τους σε μουσείο.