18.2.09

Degas: Ο αιρετικός των ιμπρεσιονιστών



Τον κατατάσσουν ανάμεσα στους ιμπρεσιονιστές ζωγράφους, όμως, αν και αρχικά ασπάστηκε το κίνημα λόγω της φιλίας του με τον Μανέ, γρήγορα στράφηκε σε μια πιο ρεαλιστική απόδοση των θεμάτων του. Δεν ζωγράφιζε στο ύπαιθρο, όπως οι ιμπρεσιονιστές συνάδελφοί του, δεν κυνηγούσε το φως και την αντανάκλασή του στο νερό, δεν γειτνίαζε συμπληρωματικά χρώματα με μικροσκοπικές πινελιές για να παράγει την ψευδαίσθηση του κύριου.

Ο Edward Degas (1834-1917) ήταν ο ζωγράφος του ατελιέ. Όλα σχεδόν τα έργα του φιλοτεχνήθηκαν μέσα σε κλειστό χώρο, χωρίς ίχνος αυθορμητισμού, αφού το κυνήγι της τελειότητας απαιτούσε από εκείνον εξαντλητική και επαναλαμβανόμενη μελέτη όλων των λεπτομερειών του έργου. Η γκάμα των θεμάτων του ήταν μικρή και πάνω σε αυτήν δούλευε πυρετωδώς συνέχεια, μέχρι να φτάσει στο επιθυμητό αποτέλεσμα.

Το κυριότερο από όλα του τα θέματα, με το οποίο έφτασε στα όρια της εμμονής, ήταν ο εύθραυστος κόσμος του χορού. Όχι ως αποτέλεσμα που απολάμβανε το φιλοθεάμον κοινό του Παρισιού των τελών του 19ου αιώνα στο παλκοσένικο των θεατρικών αιθουσών, αλλά ως προετοιμασία. Ο κόσμος των παρασκηνίων, η ρουτίνα της καθημερινής άσκησης, ο κάματος, ο ιδρώτας, η αναμονή, οι πρόβες, οι ερωτικές σχέσεις που εκτυλίσονταν πίσω από τη σκηνή, αυτά ήταν τα θέματα που σαγήνευαν τον μεγάλο γάλλο ζωγράφο. Συχνά χρησιμοποιούσε την φωτογραφική μηχανή για να αποθανατίσει κινήσεις και στιγμές και μετά πήγαινε στο ατελιέ και πάνω σε αυτά δούλευε τα έργα του. Μέσα σε σαράντα χρόνια άφησε πάνω από χίλια σχέδια, παστέλ, γκραβούρες και λάδια πάνω στο θέμα του χορού.

Από πολύ νωρίς ο Ντεγκά άρχισε να χάνει την οξύτητα της όρασής του, πρόβλημα που με τα χρόνια επιδεινώθηκε, ώσπου στο τέλος της ζωής του έμεινε τελείως τυφλός. Σ’ αυτή την ώριμη φάση της καλλιτεχνικής του καριέρας, ο Ντεγκά στράφηκε προς τη γλυπτική και τα παστέλ, τα οποία τον διευκόλυναν περισσότερο μιας και δεν απαιτούσαν την οξεία όραση που απαιτούσε η ζωγραφική. Η επιδίωξη της τελειότητας στα θέματά του και ειδικά στις κινήσεις των χορευτριών τον οδήγησαν στο να πειραματιστεί με ένα πλήθος εκφραστικών μέσων, όπως τα προπλάσματα με κερί, πηλό και πλαστελίνη.


Κάποια από τα γύψινα εκμαγεία του ανακαλύφτηκαν πρόσφατα σε περιοχή έξω από το Παρίσι, στο χυτήριο που χρησιμοποιούσε ο κορυφαίος ζωγράφος και γλύπτης. Τα εκμαγεία είχαν παραμείνει στο χυτήριο μέχρι το 1936 και καθώς πτώχευσε και ξαναγοράστηκε, τα εκμαγεία ξεχάστηκαν. Οι ειδικοί θεωρούν ότι πρόκειται για τα τελευταία έργα που βγήκαν από τα χέρια του καλλιτέχνη. Αυτά τα εκμαγεία ήταν σπουδές και δεν είχαν σκοπό να εκτεθούν. Οι κληρονόμοι του αποφάσισαν να εκμεταλλευτούν την απρόσμενη ανακάλυψη με την έγκριση κατασκευής μιας περιορισμένης σειράς μπρούτζινων γλυπτών τα οποία θα παρουσιαστούν στον κόσμο για πρώτη φορά σε μια περιοδεύουσα έκθεση.

Ο ανταγωνισμός ανάμεσα στα μουσεία, σχετικά με το ποιο από αυτά θα είναι ο πρώτος σταθμός αυτής της σημαντικής έκθεσης ήταν μεγάλος. Τελικά, τα ηνία αναλαμβάνει η Ελλάδα, αφού η έκθεση με τα πρωτοεμφανιζόμενα γλυπτά του Ντεγκά αναμένεται να ξεκινήσει στις 21 του ερχόμενου Νοέμβρη στην Αθήνα, όπου και θα φιλοξενηθεί στο Μουσείο Ηρακλειδών (Ηρακλειδών 16, Θησείο, τηλ. 210 34 61 981). Τυχεροί λοιπόν οι Έλληνες, και δη, οι Αθηναίοι, που θα έχουν την μοναδική ευκαιρία να θαυμάσουν πρώτοι σε όλο τον κόσμο τα πιστοποιημένα έργα του καλλιτέχνη.

Πρωταγωνίστρια ανάμεσα στα 74 γλυπτά του Ντεγκά θα είναι η διάσημη «μικρή δεκατετράχρονη μπαλαρίνα», ύψους ενός περίπου μέτρου, έργο που δημοπρατήθηκε πρόσφατα από τον οίκο Sotheby’s σε άγνωστο πλειοδότη από την Ασία έναντι του αστρονομικού ποσού των 19 εκατομμυρίων δολλαρίων. Σύμφωνα με τον οίκο δημοπρασιών το ποσό αποτελεί ρεκόρ για γλυπτό του Ντεγκά, το οποίο θεωρείται ένα από τα πιο φημισμένα γλυπτά όλων των εποχών.

"Ο Ντεγκά δεν είχε παρουσιάσει κανένα από τα γλυπτά του όσο ζούσε καθώς θεωρούσε ότι ο Ροντέν ήταν ο καλύτερος γλύπτης της εποχής και δεν μπορούσε να εμφανίζεται και ο ίδιος ως γλύπτης. Το μοναδικό έργο που ο ίδιος είχε παρουσιάσει ήταν η “Μπαλαρίνα” και αυτή ήταν από κερί, όχι από μπρούτζο", αναφέρει μεταξύ άλλων ο κ. Φυρός, υπεύθυνος του μουσείου Ηρακλειδών, ο οποίος παράλληλα επισημαίνει: «Στην έκθεση που θα φιλοξενήσουμε περιλαμβάνονται και δύο από τα γύψινα εκμαγεία των έργων. Αυτό είναι πολύ σημαντικό γεγονός καθώς μας δίνει την ευκαιρία να θαυμάσουμε από κοντά το έργο που ο ίδιος ο Ντεγκά δούλεψε με τα χέρια του... Το σημαντικό αυτής της έκθεσης είναι πως το κοινό θα έχει για πρώτη φορά την ευκαιρία να δει μια πλήρη σειρά των έργων γλυπτικής του Ντεγκά, τον οποίο γνωρίζει κυρίως ως ζωγράφο και ως δείγμα της γλυπτικής του έχει δει μόνο την περίφημη "Χορεύτρια"».

Εκτός από τις μπαλαρίνες, άλλα θέματα που θα εκτεθούν είναι άλογα (άλλο ένα από τα αγαπημένα θέματα του δημιουργού), βάζα, προσωπογραφίες, κτλ. Η έκθεση θα διαρκέσει πέντε μήνες και πρόθεση των κληρονόμων του Ντεγκά είναι μετά την ολοκλήρωση της περιοδείας η μόνιμη έκθεσή τους σε μουσείο.


23 σχόλια:

Margo είπε...

Σκέπτομαι ότι αυτή η εμμονή του με το κόσμο του χορού, τον έκλεισε στο εργαστήρι του και τον έκανε να διαφέρει. Δεν ήξερα ότι είχε χάσει το φως του και βέβαια για τα γλυπτά. Να που η Ελλάδα έχει την τύχη να φιλοξενήσει αυτή τη σημαντική έκθεση και μάλιστα πρώτη!
Να σαι καλά Ευαγγελία μου.

Ιορδανίδου Όλγα είπε...

Από τους αγαπημένους μου ζωγράφους ο Degas.Κάθε φορά που πασπατεύω τα παστέλ μου ανατρέχω στα έργα του και συνειδητοποιώ εκ νέου πόσο μεγάλος ήταν.Καλή σου μέρα Ευαγγελία μου

librarian είπε...

Μα είστε πολύ όμορφα εδώ! Χαίρομαι που σας βρήκα!
Degas αγαπημένος. Είχα την τύχη να δω και από κοντά κάποια έργα του.

eva είπε...

@Margo, ίσως και να ωφειλόταν στο ότι μαθήτευσε σε μαθητή του Ενγκρ, τον κατεξοχήν ρεαλιστή ζωγράφο, τον οποίο και γνώρισε από κοντά λίγο πιο κάτω στην καριέρα του.
Νομίζω κι εγώ ότι αυτή η πρωτιά έναντι άλλων διάσημων μουσείων παγκοσμίως είναι ιδιαίτερα σημαντική.

Καλό σου βράδυ :)

eva είπε...

@Carpe diem, ζωγραφίζεις!! Τι ευχάριστη έκπληξη! Τα παστέλ του Ντεγκά αποπνέουν τρυφερότητα και ευαισθησία, αποπνέουν ποίηση. Και δικός μου αγαπημένος.

Καλό βραδάκι :)

eva είπε...

@librarian, καλώς όρισες! Να έρχεσαι όποτε θέλεις :) Και η δική σου γωνιά δεν πάει πίσω, τα βιβλία είναι και δικός μου παράδεισος. Συζήτηση και διαλογισμός με φίλους που δεν γνωρίσαμε ποτέ.
Έργα του Ντεγκά έχω δει στο Παρίσι. Η αίσθησή τους από κοντά είναι μοναδική.
Κι εγώ χάρηκα, librarian. Εδώ θα είμαστε να τα λέμε :)

Antoine είπε...

Χριστούγεννα 2009: Αθήνα!

Το Ηρακλειδών έχει πολύ καλή συλλογή Escher και έφερτ πέρσι μια πολύ καλή συλλογή του Λωτρέκ. Και εννοείτε ότι ήρθα για να τα δω!

Χρήσιμες οι πληροφορίες για το Ντεγκά. Παραθέτεις πληροφορίες που ομολογώ ότι δε γνώριζα. Με λίγες γραμμές ο Ντεγκά καταφέρνει να αποδώσει πλήρως την ατμόσφαιρα του μπαλέτου και τη χάρη των μπαλαρίνων του. Η ζωγραφική του είναι κομψή, εκλεπτισμένη και βρίθει από πρωτοτυπία. Κάθε άνθρωπος μπορεί με μια ματιά να αναγνωρίσει τα έργα του.

Συγχαρητήρια, Ευαγγελία!

eva είπε...

@Antoine, και πώς δεν συναντηθήκαμε; :)) Έχω δει τον Escher, δεν τρελλάθηκα, και φυσικά είδα και τον Λωτρέκ, ο οποίος είναι ανεπανάληπτος. Πιο λιτός από τον Ντεγκά, πιο ενστικτώδης και αυθόρμητος, δεν τη σκέφτεται τη γραμμή πριν την φτιάξει, δεν τη φοβάται, αλλά όχι περισσότερο αυθεντικός. Ο καθένας σφράγισε την τέχνη με τον δικό του μοναδικό τρόπο. Γι' αυτό και ξεχωρίζουν τα έργα τους όπου κι αν τα δεις.

Καλή σου μέρα, Antoine :)

Σταλαγματιά είπε...

Ξέρεις τι μου κάνει εντύπωση πως άνθρωποι με αυτό το ταλέντο υστερούν σε θέμα υγείας.
Δηλαδή το να βλέπει κάποιος που ζωγραφίζει είναι ένα από τα πιο σημαντικά.
Όλα τα ερεθίσματα που θα αποτυπώσει στις ζωγραφιές του τα παίρνει βλέποντας τα κι όμως εκείνος κατάφερε να τα μεταφέρει με τον καλύτερο τρόπο.
Αποτύπωσε τον χορό άψογα και μας μετέφερε ένα έντονο συναίσθημα.

Υπέροχοι πραγματικά.
Καλημέρα Ευαγγελία μου και καλή Τσικνοπέμπτη

eva είπε...

@Anastasia, παίρνω τον προβληματισμό σου και τον αντιστρέφω: Μήπως όταν οι άνθρωποι υστερούν σε θέματα υγείας μπορούν και αναπτύσσουν καλύτερα τα ταλέντα τους; Μήπως το ότι δεν τα θεωρούν δεδομένα τους κάνει να τα εκτιμούν περισσότερο, να εμβαθύνουν περισσότερο και να πασχίζουν περισσότερο γι' αυτά; Και μήπως θα μπορούσε το ότι υστερούν έναντι των άλλων σωματικά να είναι ο μηχανισμός που κινητοποιεί περισσότερο τις ευαίσθητες αισθήσεις της ψυχής από τους άλλους;
Δεν έχω απάντηση να σου δώσω, Anastasia, εικασίες κάνω κι εγώ, όπως κι εσύ.

Φιλιά πολλά :)

eva είπε...

Θέλω να σας ενημερώσω ότι θα λείψω για λίγες μέρες... ας πούμε σε πολιτιστικό ρεπορτάζ. Για το που και πώς, θα το μάθετε λίαν συντόμως σε προσεχή ανάρτηση. Είναι έκπληξη!

Να περνάτε καλά και θα τα πούμε πάλι από βδομάδα.

Φιλιά σε όλους :)

Roadartist είπε...

Την περιμένω σαν τρελή αυτή την έκθεση!! Φιλιά και καλά να περάσεις όπου κ αν πας :)

flash είπε...

Καλησπέρα Ευαγγελία μου. Όμορφη η ανάρτηση σου. Πολύ θέλω να τη δω τη στγκεκριμένη έκθεση. Με γοητεύει το θέμα, οι μπαλαρίνες, μου αρέσουν πολύ και οι εικόνες που είδα εδώ, γιατί δεν μπορώ να πω οτι γνωρίζω τον Ντεγκά ως γλύπτη, ούτε στο ελάχιστο. Μόνο οτι είχε κάνει και γλυπτά γνώριζα όπως και άλλοι ζωγράφοι.
Αγαπώ όμως πολύ τους πίνακές του. Ο ζωγράφος του μπαλέτου και των ιπποδρομιών, έτσι των έχω στο νου μου... και τώρα... ο αιρετικός των ιμπρεσιονιστών. Πολύ σωστός ο τίτλος. Ο Ντεγκά, μπορεί να συναναστράφηκε τον έτσι και αλλιώς ανοικτό κύκλο των ιμπρεσιονιστών και να ασπάστηκε τον ενθουσιασμό και τις φρέσκες ιδέες τους αλλά είχε βαθιά τις καλλιτεχνικές του ρίζες στον ρεαλισμό. Αυτό που τον συνδέει με τους 'υπαίθριους' ζωγράφους της φευγαλέας στιγμής είναι η αμεσότητα και η φρεσκάδα στο αποτέλεσμα, σε αυτόν περισσότερο από τον καθένα, ένα αυθόρμητο αποτέλεσμα φωτογραφίας, όπως ήταν και το ζητούμενο. Ο ίδιος όμως νομίζω είχε πει πως το αυθόρμητο αυτό αποτέλεσμα είναι και το μεγάλο παράδοξο στο έργο του, γιατί οφείλεται σε ατέλειωτες ώρες λεπτομεριακής δουλειάς στο εργαστήρι.
Χμμμ... Πολιτιστικό ρεπορτάζ; Τυχερή εσύ, τυχεροί νομίζω και εμείς! Αναμένουμε!
Φιλιά!

Artanis είπε...

καταπληκτική ευκαιρία πραγματικά...Και πολύ ωραία η ανάρτηση/παρουσίαση, Ευαγγελία μου...Φιλιά από ΝΖ

mistiriO/S είπε...

Το πρώτο σχόλιο που έκανα στο blog σου ήταν σε ανάρτηση για άλλον ιμπρεσιονιστή και ανέφερα ένα όνειρο για τις μπαλαρίνες του Degas. Ήρθε το πλήρωμα λοιπόν!

η κοπέλα με το καναρινί φόρεμα είπε...

Αγαπημένος μου πολύ-πολύ-πολύ! Ώστε πρώτος σταθμός Ελλάδα! Άραγε θα το εκμεταλλευτούμε με τον ίδιο ζήλο που θα έκαναν οι ξένοι;

Χμμμ... άντε που είσαι;; Έκπληξη!!

eva είπε...

@Roadartist, νομίζω κι εγώ ότι είναι μια έκθεση που δεν πρέπει να χάσουμε.
Τα πέρασα ονειρεμένα, η ευχή σου έπιασε! :)

eva είπε...

@flash, λίγοι τον γνωρίζουν ως γλύπτη, αφού ούτε ο ίδιος πίστευε σε αυτή του την ιδιότητα.
Η φρεσκάδα στο αποτέλεσμα του έργου του δείχνει πόσο γνώστης ήταν πάνω στους κανόνες φωτισμού και της απόδοσής του στον καμβά, τους οποίους ανέδειξε και μέσα από τις τύπου φωτογραφικά στιγμιότυπα συνθέσεις του.
Τυχερή, όπως το είπες! Δώσε μου λίγο χρόνο και θα δεις πόσο :)

Καλή σου μέρα!

eva είπε...

@Artanis, ελπίζω να κατηφορίσει και προς τα εκεί να την δεις από κοντά.

Σ' ευχαριστώ πολύ, αρτανάκι μου, φιλιά πολλά :)

eva είπε...

Τίποτα δεν είναι τυχαίο, @mistirie :)
Αφιερώματα σε ιμπρεσιονιστές θα δεις συχνά εδώ μέσα. Μια τρελλοπαρέα μποέμ καλλιτεχνών ανέτρεψαν μέσα σε μια δεκαετία μια ολόκληρη σχολή, αυτήν του συντηρηρικού ακαδημαϊσμού που είχε διαποτίσει τα πάντα και από την οποία δεν μπορούσες να ξεφύγεις εύκολα εκείνη την εποχή. Ήταν επαναστάτες της τέχνης, πρωτοπόροι και γι' αυτό, αγαπημένοι μου καλλιτέχνες.

Καλή σου μέρα, μυστήριε :)

eva είπε...

@Καναρινένια, ήρθα,ήρθα! :))
Δώσε μου μόνο λίγο χρόνο να οργανωθώ και θα τα πούμε οσωνούπω!
Πιστεύω ότι οι Έλληνες διψούν για καλή τέχνη. Φαίνεται στην Εθνική Πινακοθήκη όταν φέρνει σημαντικές εκθέσεις, όπως τότε με τον Θεοτοκόπουλο-Σεζάν που η ουρά δεν σταμάτησε μέχρι την τελευταία μέρα, ή στην Άνδρο με τις πάντα αξιόλογες εκθέσεις του μουσείου Γουλανδρή (Βαν Γκογκ, Ροντέν, Εγγονόπουλος, Ντε Κίρικο, Πικάσο) κ.ο.κ. Κόσμος που συρρέει από όλη την Ελλάδα γιατί θέλει να δει κάτι αξιόλογο που θα έβλεπε μόνο στα μεγάλα μουσεία του κόσμου. Πιστεύω ότι θα πάει καλά.

Πολλά φιλιά, καναρινένια μου :)

Σταλαγματιά είπε...

Δεν είναι περίεργο άνθρωποι – καλλιτέχνες να χάνουν την όραση τους;
Δεν ξέρω αν είναι σύμπτωση πάντως μου προκαλεί εντύπωση.
Οι πίνακες του αν και οι περισσότεροι με το ίδιο θέμα είχαν κάτι ξεχωριστό ο ένας από τον άλλο.
Δεν τον γνώριζα, μέσα από αυτήν την ανάρτηση είδα έργα του και με εντυπωσίασαν, περισσότερο όμως εντυπωσιάστηκα από την μικρή μπαλαρίνα.
Είναι πραγματικά εντυπωσιακή και επιβλητική παρά το μικρό της μέγεθος.

Καλημέρα Ευαγγελία μου και χρόνια πολλά

eva είπε...

@Αναστασία, έχεις δίκιο. Ούτε κι εγώ μπορώ να πω αν είναι σύμπτωση το ότι μεγάλοι καλλιτέχνες υστερούν ακριβώς στις αισθήσεις που χρειάζονται περισσότερο. Πώς να το εξηγήσεις; Η μοίρα τους κυνηγάει ή εκείνοι κυνηγούν τη μοίρα τους; Ποιος ξέρει; Ποιος μπορεί να πει..
Τα λόγια σου με τιμούν, σ' ευχαριστώ πολύ.

Καλή σου μέρα και χρόνια πολλά :)