25.5.08

Καβάφης φέτος...




Καισαρίων



Εν μέρει για να εξακριβώσω μια εποχή,
εν μέρει και την ώρα να περάσω,
την νύχτα χθες πήρα μια συλλογή
επιγραφών των Πτολεμαίων να διαβάσω.
Οι άφθονοι έπαινοι κ’ η κολακείες
εις όλους μοιάζουν. Όλοι είναι λαμπροί,
ένδοξοι, κραταιοί, αγαθοεργοί∙
κάθ’ επιχείρησίς των σοφοτάτη.
Αν πεις για τες γυναίκες της γενιάς, κι αυτές,
όλες η Βερενίκες κ’ η Κλεοπάτρες θαυμαστές.

Όταν κατόρθωσα την εποχή να εξακριβώσω
θ’ άφινα το βιβλίο αν μια μνεία μικρή,
κι ασήμαντη, του βασιλέως Καισαρίωνος
δεν είλκυε την προσοχή μου αμέσως…

Α, να, ήρθες συ με την αόριστη
γοητεία σου. Στην ιστορία λίγες
γραμμές μονάχα βρίσκονται για σένα,
κ’ έτσι πιο ελεύθερα σ’ έπλασα μες στον νου μου.
Σ’ έπλασα ωραίο κ’ αισθηματικό.
Η τέχνη μου στο πρόσωπό σου δίνει
μιαν ονειρώδη συμπαθητική εμορφιά.
Και τόσο πλήρως σε φαντάσθηκα,
που χθες την νύχτα αργά, σαν έσβυσεν
η λάμπα μου – άφισα επίτηδες να σβύνει –
εθάρεψα που μπήκες μες στην κάμαρά μου,
με φάνηκε που εμπρός μου στάθηκες∙ ως θα ήσουν
μες στην κατακτημένην Αλεξάνδρεια,
χλωμός και κουρασμένος, ιδεώδης εν τη λύπη σου,
ελπίζοντας ακόμη να σε σπλαχνισθούν
οι φαύλοι – που ψιθύριζαν το «Πολυκαισαρίη».

Η αναγόρευση του πρεσβύτερου γιου της Κλεοπάτρας σε Καίσαρα είχε γίνει από τους Αλεξανδρινούς το 34 π.Χ. Μετά όμως την ήττα του Αντωνίου, ο Καίσαρας Οκτάβιος, υιοθετώντας την πεποίθηση των συμβούλων του πως είναι καλύτερα να μην υπάρχουν πολλοί Καίσαρες, αποφασίζει να τον θανατώσει. Ο Καισαρίων εκτελείται σε ηλικία 17 χρονών και η ιστορία τον αφήνει αδικαίωτο. Αυτή την αδικία επιχειρεί να αποκαταστήσει ο Καβάφης, λέγοντας συγκεκριμένα πως αν δεν τον θυμούνται από την ιστορία θα τον θυμούνται από αυτό το ποίημα. Και πράγματι, ποιος θα γνώριζε σήμερα τον Καισαρίωνα, αν δεν είχε μνημονευτεί από τον Καβάφη σ’ αυτό το ποίημα; Ο ποιητής, επομένως, χρησιμοποιεί την τέχνη του ως αντίδοτο κατά της φθοράς, αναγάγοντας την ποίηση σε πράξη ευθύνης.

Σε παράλληλη πορεία γίνεται και μια δεύτερη αποκάλυψη. Ο ποιητής ξεδιπλώνει μπροστά στα μάτια μας τη διαδικασία. Μας ξεκλειδώνει την πόρτα και μας εισάγει στο εργαστήριο των ποιητών την ώρα που συνομιλούν δια στόματός του με την ίδια την τέχνη της ποίησης. Το ίδιο μήπως δεν έκανε και ο Όμηρος με την επίκλησή του στη μούσα στους πρώτους-πρώτους στίχους των επών του; Παίρνει το ιστορικό παρελθόν και το μεταλλάσει σε ποιητικό παρόν, όπως και τόσοι προγενέστεροι και σύγχρονοί του ποιητές, διατηρώντας ζωντανό τον αέναο διάλογο ανάμεσά τους και αυτών με την τέχνη τους. Η ποίηση γίνεται έτσι κοινός τόπος, όχι μόνο για τους μυημένους στην τέχνη της, αλλά για όλους τους ανθρώπους που ψάχνουν ουρανό.


Ο Καισαρείων είναι το ποίημα που έπεσε φέτος στο μάθημα της λογοτεχνίας στις πανελλήνιες. 

34 σχόλια:

ΦΥΡΔΗΝ-ΜΙΓΔΗΝ είπε...

Σ' ευχαριστώ για τούτη την ανάρτηση.
Ο πηγαιμός μετράει...
"...να μάθεις και να μάθεις απ’ τους σπουδασμένους..."

Καλήσου εβδομάδα!

Φιλί και Γλαρένιες αγκαλιές

Μαργαρίτα είπε...

Υπέροχο Ποίημα..πραγματικά!!!
Ποιήμα μέσα στο ποίημα..τέλειο!!

Για πολλές χρονιές ήταν sos
επιτέλους, λέω εγώ, έπεσε!!

Να είσαι καλά γλυκιά μου :)

Σε φιλώ***

eva είπε...

@φύρδην-μίγδην μου, είπα μετά από τόση Γιουροβίζιον να θυμηθώ λίγο Καβάφη να' ρθω στα ίσα μου. Χαίρομαι που συναινείς!
Καλή βδομάδα να' χουμε :)

eva είπε...

@μαργαριταράκι, ποίηση μέσα στην ποίηση, όπως το είπες! Σε παίρνει κυριολεκτικά από το χέρι και σε καθοδηγεί στα χνάρια της σκέψης του. Έχεις μπροστά σου όλη τη διαδικασία, παρακολουθείς τη δημιουργία στην εξέλιξή της κι έτσι, θέλοντας και μη, καταλαβαίνεις τι θέλει να πει ο ποιητής! Δε σε κάνει ν' ανατριχιάζεις;

faraona είπε...

Eυαγγελια ευχομαι ναναι καλος οιωνος.Και τι οιωνος?Αιωνιος κι Αθανατος.

φιλια.

eva είπε...

@faraona μου, γλυκιά... φιλιά :)

Don Psychote- Δ.Ψ είπε...

μακρύς ο δρόμος διαβάζοντας ξανά και ξανά τον κάθε στίχο...ατέλειωτο ταξίδι χωρίς τέλος...

eva είπε...

@δόγη μου... χαίρομαι που έσπασες τον όρκο της σιωπής, μου' λειψες.
Κάθε στροφή στροφή ζωής,
μέσα από πέλαγα περνά,
σφυρηλάτημα ψυχής
ώσπου να βρει στεριά...
"Να εύχεσαι να' ναι μακρύς ο δρόμος..."
φιλιά :)

Βάσσια είπε...

O "Καισαρίων" λοιπόν είναι ένα ποίημα, που την εποχή μου την Λυκειακή, τα έτη 1982-83, το είχαμε αναλύσει, εκτός ύλης, με τον μοναδικό και καταπληκτικό μας φιλόλογο, (μόνο αυτόν θυμάμαι, φαντάσου) μιλώντας για θέματα ομοφυλοφιλίας.

Για τον Καβάφη....... τι να πω.
Είμαι γνωστή, φανατική του θαυμάστρια.

Εμείς τον αναγνωρίσαμε γρήγορα. Την εποχή του όμως, όχι.

Καλή εβδομάδα

zero είπε...

Εξαιρετικο ποστ.
Την καλησπερα μου.
Ο Καβαφης ειναι κορυφη.

Μαρια Νικολαου είπε...

Σεφέρης εν αρχή και Καβάφης εν δευτέροις, οι αγαπημενοι μου..
Καλημερα και καλη βδομαδα Ευαγγελία..

Βασίλης είπε...

Η πιο μεγάλη στιγμή για έναν ποιητή
Είναι η στιγμή της έμπνευσης
Εκεί που αιχμαλωτίζει
Την στιγμή στην Αιωνιότητα
Εκεί που σαν φωτογράφος, ταχυδακτυλουργός
Επεμβαίνει στο κάδρο του
Και αποτυπώνει ανεξίτηλα το μικρό κι ασύλληπτο
Και φέρνει στην επιφάνεια
Μια τόσο δα μικρή κι ασήμαντη λεπτομέρεια
Που κανείς μέχρι τότε δεν είχε προσέξει, ούτε ο ίδιος,…
………………………………………………………………..
Συναντάς μια μικρή που την λέγαν «Νεκταρία» στο δρόμο
Και ξεκλειδώνει σιωπές χρόνων
Και γράφεις μια «Συνάντηση»,…

Δροσίζεσαι από μια Σταγόνα Σοφίας
Κι Αφήνεις από μέσα σου, να ξεχυθούν
Τ’ αφρισμένα ποτάμια μοναξιάς
Και πέφτουνε με δύναμη πάνω στη φτερωτή
Και παράγεται
Ηλεκτρική Ενέργεια Πολλών Χιλιάδων κιλοβατώρων
Και φωτίζεται η σιωπή ξανά
Και «διασταυρώνονται οι πανάρχαιες μοναξιές»
Και πάλι απ’ την Αρχή!!!

Καλώς σε βρίσκω evaggelia-p

kryos είπε...

Καλησπέρα κι από μένα !!!
Δεν μπορώ να πω ότι έχω ιδιαίτερη σχέση με την ποίηση .
Ο Καβάφης όμως μου αρέσει πολύ ... για την ψυχή του και για τον τρόπο που χρησιμοποιούσε την γλώσσα ώστε να σου " μιλήσει " ...και φυσικά για το ταξίδι !!!
Να έχεις μια υπέροχη εβδομάδα Ευαγγελία μου ... ποιο γεγονός θα θεωρούσες επακόλουθο του οιωνού ? :)

Νικόλαος Παπουτσής είπε...

Ει σαι μαγική Ευαγγελία μου
Πραγματική όαση μετά απο τόση
Καλομοιροιάδα που έβλεπα παντού

καληνύχτα για τώρα...
καλημέρα για το πρωί
χαχαχα

καλή βδομάδα να εχεις

κοτσυφοφιλώ σε

όσιου!!!

eva είπε...

@vassia, η ομοφυλοφιλία του είναι ένα κομμάτι της προσωπικότητάς του, που όντως, επηρρέασε και τα γραπτά του, όμως τι θα πει αυτό; Ότι μειώνεται η αξία τους γι' αυτό τον λόγο; Και ο Καραβάτζιο ήταν πρώτης τάξεως ρεμάλι, όμως μπορεί αυτό να ακυρώσει την αξία των έργων του; Όταν είχε βγει η ταινία για τον ποιητή (νομίζω του Σμαραγδή ήταν) ήμουν από τις πρώτες που πήγε να τη δει. Ε, λοιπόν, εξ ολοκλήρου η ταινία είχε στηριχτεί πάνω σ' αυτή την πτυχή! Ένας φιλήδονος μεσήλικας να περιφέρεται σε σκοτεινά καταγώγια και νωτισμένα χαμάμ για να ικανοποιήσει το ανομολόγητο πάθος του! Από ποίηση, τίποτα! Μόνο κάποιοι στίχοι της Ιθάκης στους τίτλους τέλους. Απογοήτευση να αναγνωρίζεις έναν ποιητή μόνο από το πιπεράτο ιδίωμα του χαρακτήρα του και να τον χαρακτηρίζεις "ο Καβάφης ο ομοφυλόφιλος", όπως άκουσα από μια ομάδα νέων που είχαν πάει κι εκείνοι να τη δουν, αντί να έχει καλλιεργηθεί στις συνειδήσεις ως ο ποιητής των ποιητών.
Γλυκιά καλημέρα :)

eva είπε...

@zero... τιμή μου, σ' ευχαριστώ.
Όμορφη μέρα να περάσεις :)

eva είπε...

@μαρία
"... κι όλοι αυτοί, οι μεγάλοι κι οι μικροί, που σκέφτηκαν, μίλησαν, μέτρησαν ελληνικά, δεν πρέπει να νομίσετε πως είναι σαν ένας δρόμος, μια σειρά ιστορική, που χάνεται στη νύχτα των περασμένων και βρίσκεται έξω από εσάς. Πρέπει να σκεφτείτε πως όλα αυτά βρίσκονται μέσα σας, τώρα, βρίσκονται μέσα σας όλα μαζί, πως είναι το μεδούλι των κοκκάλων σας, και πως θα τα βρείτε αν σκάψετε αρκετά βαθιά στον εαυτό σας."
Γιώργος Σεφέρης, Δοκιμές

Ένα από τα αγαπημένα μου αποσπάσματα και σου το αφιερώνω εξαιρετικά!

Καλημέρα, γλυκιά μου :))

eva είπε...

@βασίλη... με τι όμορφο δώρο έρχεσαι στο σπιτικό μου! Με γέμισες πανέμορφες εικόνες! Και πόσο δίκιο έχεις. Πόσο αποκαλυπτικό είναι τελικά να παίρνεις μια γεύση από τη διαδικασία. Να βλέπεις πώς η ιδέα γίνεται έμπνευση και η έμπνευση δημιουργία, πώς οι σκέψεις μεταλλάσσονται σε λέξεις για να φυλακίσουν το άπιαστο, την έννοια, το όνειρο! Να βλέπεις το ταξίδι του δημιουργού και να γίνεσαι συνοδοιπόρος στα μονοπάτια της μεγαλουργίας!
Άλλες σφαίρες, τι να λέμε τώρα..
Σ' ευχαριστώ για τις εικόνες που μου χάρισες, να' σαι καλά :)

eva είπε...

@krye μου, κανείς δεν μπορεί να την κατανοήσει καλά-καλά, παρά ίσως μόνο οι ίδιοι οι ποιητές. Θεωρώ την ποίηση ως την ύψιστη μορφή τέχνης, απέχει μακράν από τις υπόλοιπες, είναι ατίθαση σαν άγριο άλογο, για να χρησιμοποιήσω μια παρομοίωση φίλου, δεν είναι εύκολο να μπεις στα μυστικά της και να σπάσεις τους κωδικούς.
Ο Καβάφης είναι ίσως πιο κατανοητός επειδή είναι ιστορικός ποιητής. Έχει συνήθως ως αφετηρία ένα πραγματικό ιστορικό γεγονός και από εκεί ξεκινά να πλέκει τον μύθο του.
Τι θα θεωρούσα οιωνό, με ρωτάς... μάλλον, οτιδήποτε μου έδινε και την παραμικρή υπόνοια πως υπάρχει ενεργειακή σύμπνοια προς αυτό που μονοπωλεί τις σκέψεις μου αυτό τον καιρό: να πάει δηλαδή καλά το παιδί μου σ' αυτή τη δοκιμασία.
Καλή σου μέρα :)

eva είπε...

Πάλι ξενύχτι, @karaflokotsifa; :))
Η μαγεία είναι του ποιητή, όχι δική μου, αυτός σε ταξιδεύει, αυτός θροΐζει τα φύλλα της ψυχής και ανατριχιάζει το μέσα σου. Αυτός ακυρώνει κάθε νόμο βαρύτητας και σε κάνει να ίπτασαι πάνω από καθημερινότητες και ρουτίνες και προβλήματα. Εγώ απλώς το μετέφερα στο τετράδιό μου.

Καλή ξεκούραση, κοτσιφάκο μου :)

Τρελός του Χωριού είπε...

Αν περπάτουσα στόν δρόμο πρίν 50 χρόνια και έβλεπα μία κραγμένη αδελφή να κρυφοκοιτάζει ημιγυμνα ανδρικά κορμια ,την ώρα που οι ταλαίποροι αυτοι εργάτες φτηνουν αίμα στον ήλιο για να κερδίσουν ένα κομμάτι ψωμί , και αυτός να ξερογλύφεται γράφοντας ποιήματάκια για τις φαντασιώσεις του μαζί τους, ή θα προσπερνουσα με μια αίσθηση αϊδίας ή θα του την έλεγα χονδρα.Και ας ήταν ο ποιοσδήποτε Καβάφης. Όταν όμως δεν τον έπιανε ο .... ίστρος της φοράδας, τότε γινόταν πραγματικά ένας από τους μεγαλήτερους ποιητές που γνώρισε η Ελλάδα.

Βάσσια είπε...

Ευαγγελία αναφέρθηκα στο θέμα της συζήτησης, για να τονίσω το προηγμένο της εποχής και του καθηγητή.

Καμία σχέση με την αξία του Καβάφη.

Αυτό για να μην παρερμηνευτώ.
:-)

Όσο για την ταινία , θα συμφωνήσω απόλυτα, έχασαν το νόημα.
Όπως έχω ξαναγράψει αλλού, το τι είναι ο κάθε άνθρωπος με αφορά μόνο ως χαρακτήρας.

Φιλιά
:-)

Ανώνυμος είπε...

Καλησπέρες γρήγορες

eva είπε...

@trelle, γιατί τόσο μένος; Δεν μ' ενδιαφέρει τι ήταν στην προσωπική του ζωή, όπως δεν μ' ενδιαφέρει ούτε για τον Τσαρούχη, ούτε για τον Όσκαρ Γουάιλντ, ούτε για τον Μοντριάν και ο λόγος είναι πολύ απλός: ΔΕΝ ανήκουν στην ίδια ομάδα μ' εμάς, τους κοινούς θνητούς, για να τους κρίνουμε με τα ίδια μέτρα και σταθμά.
Ό,τι κι αν ήταν (που φυσικά ούτε κατά διάνοια δεν πλησιάζει με την εικόνα που περιγράφεις ή μ' αυτό που έδειξε ο Σμαραγδής), αλλά κι έτσι να ήταν (που δεν ήταν) τίποτα δεν μπορεί να αντισταθμίσει το κληροδότημά τους στην ανθρωπότητα και τον πολιτισμό, βρίσκονται στο απυρόβλητο, πώς να το κάνουμε.
Δεν μ' απασχολεί η υλική υπόσταση του Καβάφη, μ' απασχολεί η θεϊκή, και πάνω σ' αυτό, αφήνω την ποίησή του να μιλήσει από μόνη της.
Την καλημέρα μου

eva είπε...

@vassia μου, πήρα τη σκέψη σου σκυτάλη και συνέχισα με τον συλλογισμό. Σε όλα συμφωνούμε.
Αναφέρθηκα στην ταινία γιατί έχω βαρεθεί να ακούω να σχολιάζουμε συνεχώς για τα κακώς κείμενα των ταινιών του Χόλυγουντ που καταπιάνονται με ελληνικά θέματα και προσωπικότητες, όταν την ίδια στιγμή εμείς οι ίδιοι όταν το επιχειρούμε, αντί να αφήσουμε να λάμψει η μεγαλοφυΐα τους εστιάζουμε στα τρωτά σημεία προσπερνώντας το μεγαλείο.
Ο Καβάφης είναι ανάμεσα στους 10 πιο πολυδιαβασμένους και μεταφρασμένους ποιητές παγκοσμίως κι εμάς μας απασχολεί ποιος του ζέσταινε το κρεβάτι τις νύχτες...

eva είπε...

@freedula, προλαβαίνω να πω καλημέρα ή έχεις φύγει;
Καλημέρα :))

Μαρια Νικολαου είπε...

Eυχαριστω για την ομορφη αφιερωση..
Καλημερα απο μενα ;)

Βάσσια είπε...

Και δοθείσης αφορμής, στην ταινία "Ελ Γκρέκο" είχα κι εκεί κενά, όσον αφορά στη ζωγραφική του Θεοτοκόπουλου.
Εστίασε σε θέματα που θα μπορούσε απλά να είχε προσπεράσει.
Μου άρεσε, αλλά μπορούσε πολύ καλύτερα, για μένα.

:-)
Καλημέρα

eva είπε...

@μαρία, να' σαι καλά.
Καλό υπόλοιπο :)

eva είπε...

@vassia, πάλι ήμουν από τους πρώτους που πήγαν να τη δουν. Η ατυχία ήταν πως δεν είχα λίγο καιρό που είχα κάνει εκτεταμένη έρευνα για τον ζωγράφο, στα πλαίσια μιας ενημέρωσης στη σχολή μου, οπότε, όταν ήρθε η ώρα να δω την ταινία, την είδα μόνο ως θέαμα. Είχε πολύ καλή φωτογραφία, μου έχουν μείνει οι πατημασιές που ακούγονταν με ηχώ στα πέτρινα δρομάκια, τα ημιφωτισμένα πλάνα, αλλά όσον αφορά τον ίδιο τον ζωγράφο και το έργο του, αλλά και για το ιστορικό πλαίσιο της εποχής, υπήρχαν πάρα πολλά κενά.
Αν σε ενδιαφέρει και θέλεις να τη διαβάσεις, πάτα στον Γκρέκο, στις ετικέτες μου, να σου το ανοίξει.
Φιλιά :)

Artanis είπε...

Καλά, είχα την εντύπωση οτι σου είχα αφήσει σχόλια πάνω στον Καισαρίωνα του Καβάφη, αλλά δεν τα βρίσκω τώρα...Πού τα έστειλα ρε γμτ;
Και μ' αρέσει ο Καβάφης εμένα...

Τεσπα, έχεις πρόσκληση, για το καινούριο παιχνιδάκι...
Καλό απόγευμα...

eva είπε...

Πού, βρε @αρτανάκι; Από δω πάντως, δεν πέρασαν!
Δεκτή η πρόσκληση, θα ανταποκριθώ ωσονούπω :)

Tali είπε...

Αυτη ειναι η γοητεια του ποιητη..

να προκαλει..
να αμφισβητειται..
να διδεται ..
να εκδιδεται..
να αποκαλυπτεται ..
να αφηνεται..
να αλλοιωνει..
να παραμορφωνει..
να κρυβει..
να φανερωνει..

και στο τελος το μονο που μενει
να ειναι

- ο λογος του!!

Ευχομαι να ειναι ευοιωνος ο οιωνος !!
- με ολη μου την καρδια!

ΧΧ

eva είπε...

... κρυμένα όνειρα και σκέψεις
να φανερώνει
και με μια λέξη μαγική
να σε τελειώνει...

Σ' ευχαριστώ για το από καρδιάς.

Καλή σου μέρα :)