Η δική μου Φρίντα

Πολλά είναι αυτά που αντιτίθενται με το ύφος του blog. Είναι τέχνη κοσμική, είναι κυρίως αυτοπροσωπογραφίες, η καλλιτέχνιδα είναι καθαρόαιμη αριστερή, άρα επαναστάτρια, άρα αντικομφορμίστρια, φεμινίστρια και ό,τι άλλο μπορείς να σκεφτείς επ' αυτού.

Όμως η Φρίντα είναι η δική μου Φρίντα. Έχει πονέσει όσο λίγοι, σωματικά και ψυχικά. Σκέψου τις κάπου 38 εγχειρήσεις στις οποίες έπρεπε να υποβληθεί προκειμένου απλά να μπορεί να ζει, τον πόνο που συζούσε μαζί της και που είχαν γίνει πρακτικά συγκάτοικοι. Ζωή να σημαίνει πόνος και πόνος ζωή. Ή θάνατος. Ή και τα δύο μαζί. Ο πόνος είχε καθορίσει τα πάντα στη ζωή της, δεν γίνεται αλλιώς, τον χαρακτήρα της, τον εαυτό της, τις σχέσεις με τους γύρω της. Και αυτό τον πόνο, η Φρίντα Κάλο, η μεξικανή ζωγράφος με τον τόσο προσωπικό χαρακτήρα, τον μετουσίωσε σε δημιουργία και τέχνη. Έκανε τον πόνο της σφραγίδα και στιγμάτισε την ιδιοσυγκρασία της, αυτή την αδέσμευτη, την επαναστατική, την αληθινή. Σαν απάντηση σε όλα αυτά που της στέρησε η χαρά της ζωής; Σαν εκδίκηση;

Όχι η δική μου Φρίντα. Πήρε όλη την ασχήμια της κατάστασης που αναγκάστηκε να επωμιστεί χωρίς να φταίει, κέρδισε τον "άτυχο κλήρο", όπως λένε συνήθως οι γιατροί όταν σηκώνουν τα χέρια ψηλά, και όλα αυτά τα μίζερα και σκοτεινά τα μετέτρεψε σε χρώματα εκρηκτικά πάνω στον καμβά, αλλά και μέσα στο σπίτι της, το διάσημο πλέον casa azul, το λουλακί σπίτι, τον μικρό της επίγειο παράδεισο και πάνω στα πλουμιστά παραδοσιακά μεξικάνικα ρούχα της, και τα πολύπλοκα εξωτικά χτενίσματά της και τα τεράστια κοκκάλινα κολιέ και πελώρια δαχτυλίδια της. Μια παιδική χαρά χρωμάτων που ωστόσο πλαισίωναν τόσο αντιθετικά το σταθερά σοβαρό της πρόσωπο, το διαπεραστικό βλέμμα που μιλά κατευθείαν στην ψυχή παραγκωνίζοντας τα δήθεν, τα γιατί και τα επειδή. 

Δεν στέκομαι στα ιδεολογικά της κρεσέντο, ήταν και η εποχή τέτοια στην οποία έζησε, μια εποχή επαναστάσεων ανά τον κόσμο, παρόλο που δεν με βρίσκουν σύμφωνη, ούτε και στη στάση ζωής της με τις όποιες προσωπικές και διαπροσωπικές επιλογές που έκανε, που και εκείνα με βρίσκουν κάθετα απέναντι.

Όμως, είναι η Φρίντα. Η δική μου Φρίντα, με την οποία έχω ταυτιστεί πολύ περισσότερες φορές από όσες ίσως θα ήθελα. Γνώριμος συγκάτοικος ο πόνος, όμως η Φρίντα του έδωσε πρόσωπο, σχήμα και μορφή. Του έδωσε χρώμα και τον απέταξε. Απέταξε τον πόνο, όπως απέταξε και τον φόβο του θανάτου. Απέταξε τη δειλία, το τι θα πει ο κόσμος. Την λάτρεψα γι' αυτό. Όταν φτάνεις κοντά στα σκαλοπάτια του θανάτου, αυτό που "θα πει ο κόσμος" λίγο σε ενδιαφέρει πλέον. Γιατί εκεί κοντά, μια ανάσα απόσταση από το κατώφλι, δεν υπάρχει ομίχλη, δεν υπάρχει παραπέτασμα και βλέπεις πλέον καθαρά τα πάντα, τους ανθρώπους, τη ζωή, τον χρόνο, όλα στα αληθινά τους χρώματα και τις αρχέτυπες αλήθειες που ξεπερνούν τις περιορισμένες δυνατότητες του ανθρώπινου νου. Αυτή την αλήθεια γνώρισα στη Φρίντα Κάλο, αυτή την ανόθευτη καθάρια αλήθεια που όλοι μας αναζητούμε και σπανίως βρίσκουμε.  

Η σιωπή των τσαρουχιών

2. ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΙΤΣΟΣ, «ΕΛΛΑΔΑ»

(Οχτώβρης 1940)

Ακέρια η γης εσείστηκε κι εβρόντηξε όλη η πλάση –

μια φούχτα άνθρωποι ανίσκιωτοι, μες σε μια φούχτα τόπο,

κάτι σπασμένα μάρμαρα, κάτι φαρδιά πλατάνια,

μόνο μπαρούτι τους το φως και σκάγια τους οι ελιές τους

και δίπλα τους η Παναγιά, κι η Λευτεριά μπροστά τους

να φέγγει απ’ το βαθύ καημό κι απ’ τα πορτοκαλάνθια.

Κι εκεί, στου δρόμου το σταυρό, στο μυστικό δαφνώνα,

να οι Θερμοπύλες έτοιμες, να και το Εικοσιένα,

όρθια τ’ αλέτρια κι οι πηγές, όρθιοι κι οι αποθαμένοι,

η Ελλάδα η μυριοπίκραντη με τα γαλάζια μάτια,

μ’ ένα σταμνί στην κεφαλή, μ’ ένα σπαθί στο χέρι,

κι απάνου στο χωμάτινο σπασμένο κεραμίδι

δυο καρβουνάκια κόκκινα κι ένα κουκκί λιβάνι,

η φλόγα της καλής αντρειάς, του δίκιου ο δυναμίτης –

κι ακέρια η γης εβρόντηξε κι ο κόσμος εφωτίστη.

***

Σήμερα διάβασα ότι ο ήχος που παράγεται από το σύρσιμο των τσαρουχιών όταν εφάπτουν στη γη κατά τη διάρκεια του βηματισμού στην παρέλαση είναι το μήνυμα που στέλνουν οι ζωντανοί στους νεκρούς πεσόντες που τους λένε ότι είμαστε εδώ, διάδοχοι και συνεχιστές σας και ότι ο αγώνας συνεχίζεται.

 ---
* Το ποίημα του Ρίτσου το βρήκα εδώ.

** Η φωτό είναι από εδώ, επεξεργασμένη ελαφρώς από την γράφουσα.

Πηγή ειρήνης

Τύμπανα πολέμου, νικητήριοι αλλαλαγμοί, κραυγές θυμάτων, προέλαση στρατευμάτων, παιχνίδια κάτω από το τραπέζι, άμαχοι πληθυσμοί και επικείμενες γενοκτονίες στο όνομα της ειρήνης, πόλεις που σφυροκοπούνται, μισθοφόροι, θύλακες αντίστασης, μαχητές και μαχήτριες γυναίκες που μέχρι χτες δεν είχαν πιάσει όπλο στα χέρια τους, αυτοσχέδιοι όλμοι σε χέρια παιδικά, ανθρώπινα δικαιώματα που έχουν κρυφτεί κάτω από το χαλί, αιμόφυρτα θύματα στα νοσοκομεία, στους δρόμους, στις πλατείες, εγκλήματα πολέμου πάλι, αλαζονεία πάλι, μάχες που μαίνονται, παίχτες, στρατηγικές, συγκεχυμένες πληροφορίες, δυνάμεις που τώρα αρχίζουν και σκέφτονται μήπως και καταδικάσουν εισβολή και εμπάργκο για να σταματήσουν (τώρα;) να μην πουλάνε άλλα όπλα, απελευθερωτικοί αγώνες σε εξέλιξη που μετονομάζονται σε τρομοκρατικές οργανώσεις και μια χώρα που μας έχει πονέσει σε προσωπικό και εθνικό επίπεδο με γενοκτονίες και ξεριζωμούς ουκ ολίγες φορές (βλέπε Αρμενία, βλέπε Πόντο, βλέπε Σμύρνη, βλέπε Κύπρο και λίγο πιο παλιά, βλέπε Κωνσταντινούπολη και Αγια-Σοφιά. Κι αν όλα αυτά εσύ σήμερα που πίνεις το καφεδάκι σου στην παραλία χαλαρά ελεύθερος, σου φαίνονται γραφικά και από άλλο παραμύθι, πρόσθεσε και 400 χρόνια σκλαβιάς, με μαζικές εκτελέσεις αθώων Ελλήνων που κοιτούσαν τη δουλειά τους και το σπίτι τους, άνθρωποι νοικοκυραίοι του μόχθου, κάποιοι από αυτούς μπορεί να είναι ο προπάππος ή προγιαγιά σου, και γενιτσαρισμούς, αρπαγές δηλαδή μικρών αγοριών από την αγκαλιά της μάνας τους για να μετατραπούν σε στρατιωτικές μηχανές ολέθρου και χαμού, και ελληνοπούλες που εξαφανίστηκαν μέσα στα χαρέμια των σουλτάνων και δεν τις ξαναείδε ανθρώπου μάτι, εκκλησιές και μοναστήρια που λεηλατήθηκαν, μοναχοί και ιερείς που σφαγιάστηκαν και πολιτιστικές κληρονομιές που τώρα διατυμπανούν στα ταξιδιωτικά πρακτορεία τους πως τάχα μου είναι δικά τους και πως απλά περάσαμε και από εδώ για ένα διάστημα και ανήκουν σε αυτούς και είναι δικά τους.

Ναι, αλλά πού είναι οι τουρκικές επιγραφές, πού είναι τα τεκμήρια που να το δείχνουν; Όπου και να κοιτάξεις γύρω σου, όλα είναι ελληνικά, πού είναι λοιπόν ο πολιτισμός τους; Πού είναι η κουλτούρα τους; Παντού ελληνισμός από πάντα σε αυτά τα μέρη τα ελληνικά, τα ελλαδικά, τα βυζαντινά, τα ελληνιστικά, ποτέ όμως στα γειτονικά τους. Ελληνικός πολιτισμός, ελληνική γλώσσα, ελληνική αρχιτεκτονική, ελληνικές επιγραφές, ελληνική κουλτούρα, ελληνικό πνεύμα, ελληνικά τεκμήρια που υπάρχουν παντού, τα δικά μας τεκμήρια και ο δικός μας πολιτισμός που τόσο επιπόλαια αφήνουμε να περνάει στα αζήτητα. Πώς νομίζεις ότι όλοι αυτοί οι όμορφοι λευκοί γείτονες ηθοποιοί στα σίριαλ που μας βομβαρδίζουν καθημερινά (λες και δεν έχουμε δικά μας σίριαλ και δική μας κουλτούρα να περάσουμε, έστω και έτσι όπως είναι) και που παρακολουθούν οι νοικοκυρούλες και τα κοριτσόπουλα που τόσο φανατικά βλέπουν και λιγουρεύονται και τους τρέχουν τα σάλια, πώς από μαυροτσούκαλα της μέσης ανατολής γίνανε λευκοί, πώς νοθεύτηκε το dna τους με χρώμα και αίμα νομίζεις; Με ειρήνη νομίζεις; Με δημοκρατικές διαδικασίες; Έτσι νομίζεις; Γιατί αν έτσι νομίζεις, είναι η ώρα να ξυπνήσεις.

Γαλάζια πατρίδα; Από πού κι ως πού, τρομάρα τους; Ούτε γαλάζια, ούτε πατρίδα. Πατρίδα σημαίνει γη των προγόνων σου, των δικών σου προγόνων, αυτών που έχουν χύσει ιδρώτα και αίμα για τον τόπο που πάνω του περπατάς εσύ σήμερα και ρολάρεις με τη γιαμάχα σου, σύγχρονε νεοέλληνα και δε σου καίγεται καρφί για τίποτα και για κανέναν και ότι θέλεις κάνεις και μπράβο σου που το κάνεις. Μογγόλοι είναι οι φίλτατοι γείτονές μας, και μογγολοκινέζοι, αγέλες από τις στέπες της Ασίας ήταν, φυλές μέσα στη μέση του πουθενά, από εκεί που ξεκίνησε και η θρησκεία τους, και βλέπουμε σήμερα τους καρπούς που φέρνει εκ του αποτελέσματος.

Πηγή ειρήνης; Εδώ γελάμε. Το μόνο που έχουν προσφέρει στην ιστορία της ανθρωπότητας είναι λεηλασίες, αίμα, βία, όλεθρος και πώς να καταστρέφουν τον διπλανό τους, αφανίζοντάς τον για να προχωρήσουν στον επόμενο. Όπως οι ακρίδες. Όπως οι κατασαρίδες. Πολιτισμός; Μηδέν, όλα κλεμμένα. Ευφυία; Μηδέν και εισαγόμενη έξωθεν. Ποιος κράτησε νομίζεις τον διοικητικό κορμό της αυτοκρατορίας τους 400 χρόνια;, τι θα ήταν χωρίς τους Φαναριώτες; Ένα μηδέν ολοστρόγγυλο. Αλληλεγγύη; Φιλανθρωπία; Το απόλυτο μηδέν. Δημοκρατικό πνεύμα; Μηδέν εις το πηλίκο. Ιστορία; Βαμμένη από το αίμα αθώων. Λεηλασίες, πλιάτσικο, βία, ζήλια, μίσος, καπήλευση, αίμα, ψέμα πάνω στο ψέμα. "Kill, steal and destroy", σας θυμίζει τίποτα αυτό; Διαβάστε Αγία Γραφή και θα σας λυθεί και αυτή η απορία.

Στο διαδίκτυο διάβασα μια δήλωση πολύ χαρακτηριστική: "Η γείτονα δεν έχει ιστορία, έχει ποινικό μητρώο". Αν δω την ιστορία του ελληνισμού μέσα στους αιώνες και τη σχέση με τους 'γειτόνους' μας, δε θα έλεγα κάτι αντίθετο. Βασικά, δεν θα άλλαζα ούτε ένα κόμμα από αυτή την δήλωση.

Η Αγία Γραφή μεταξύ άλλων λέει και το σχεδόν ακατόρθωτο για τα δεδομένα της σημερινής τρελής εποχής που ζούμε: "αγάπα τον πλησίον σου." Όμως, όταν είσαι χριστιανός συνειδητοποιημένος, οφείλεις να βρεις τον τρόπο να κάνεις την εντολή τρόπο ζωής. Να κάνεις τον λόγο πράξη. Αυτό είναι που μας ξεχωρίζει από τον κόσμο, γιατί αυτό μας ζητήθηκε από τον ίδιο τον Χριστό στο Ευαγγέλιό του να κάνουμε. Πώς μπορώ να το κάνω αυτό πράξη, όταν βλέπω γύρω μου να κυλά αίμα αθώων έτσι, απλά, μόνο για να ικανοποιηθεί το εγώ και η αλλαζονία, από έναν πλησίον που με έχει ματώσει σαν έθνος πλείστες όσες φορές; Πόσες φορές θα μπορώ να συγχωρώ και να ξεχνώ; Πόσο ακόμα; Ξέρω ότι η εκδίκηση ανήκει στον Θεό, ξέρω ότι η δικαιοσύνη είναι δική Του. Ξέρω και συνειδητοποιώ. Επειδή είμαι Χριστιανή, ξέρω την εντολή και διάγω τον καλό αγώνα. Υπομένω και περιμένω. Περιμένω σιωπηλά προσευχόμενη με θέρμη για τα θύματα, αλλά και για τους θύτες, όσο και αν με πληγώνουν τώρα, και χτες, ίσως και αύριο. Για τα μεν θύματα που βιώνουν τις επιπτώσεις του πολέμου προσεύχομαι για δύναμη και υπομονή. Για τους δε θύτες, για μετάνοια. Προσεύχομαι και για μένα, να συνεχίσω να προσπαθώ, να συνεχίσω να υπομένω και να ανέχομαι σιωπηλά όλη αυτή τη βία, την πτώση, την καταστροφή, όσο ακατόρθωτο κι αν φαντάζει μια άλλη οπτική, ένας άλλος τρόπος. Είναι όμως ο δικός Του τρόπος που πρέπει να μιμηθώ, να τον κάνω τρόπο ζωής και σκέψης, στα δύσκολα όπως και στα εύκολα, ως εφαρμογή χωρίς εξαιρέσεις στη δική μου μικρή, θνητή και αδύναμη ανθρώπινη φύση.