16.7.08

Νόα Νόα



Η περιέργεια, η φυγή, η αναζήτηση είναι ένα γνώρισμα που χαρακτηρίζει τον άνθρωπο από καταβολής κόσμου. Το ανθρώπινο πνεύμα δύσκολα επαναπαύεται στο δεδομένο και το τετριμένο, γι’ αυτό και συνεχώς αναζητά νέους προορισμούς και νέα ταξίδια, απτά ή νοητά.

Το φαινόμενο αυτό απέκτησε ιδιαίτερη βαρύτητα κατά τον 19ο αιώνα στην Ευρώπη της βιομηχανικής επανάστασης, της νεωτερικότητας και της ραγδαίας αστικοποίησης. Περιηγητές έψαχναν για το εξωτικό και το μυστηριακό στις «υπανάπτυκτες» χώρες της ανεξερεύνητης Ανατολής (συγκαταλέγεται και η Ελλάδα ανάμεσα σ’ αυτές), κάποιοι αναζήτησαν τον ξεχασμένο παράδεισο σε μέρη μακρινά κι ανέγγιχτα ακόμη από τη μέγγενη του "κήβδιλου" δυτικού πολιτισμού.

Ανάμεσά τους κι ένας ζωγράφος, ο ζωγράφος της Κυριακής, όπως ήταν γνωστός στους κύκλους του. Επιτυχημένος χρηματιστής ως τα 40 του, οικογενειάρχης με πέντε παιδιά και ζωή τακτοποιημένη, αποφασίζει εν μία νυκτί και χωρίς καμία ειδοποίηση ούτε στους πολύ δικούς του ανθρώπους να εγκαταλείψει την ήσυχη ζωή του και να ακολουθήσει τον μοναχικό δρόμο του καλλιτέχνη…

Το όνομά του: Paul Gaugin

Ο Γκωγκέν, καταπιεσμένος από τον τεχνητό παράδεισο του αστικού περιβάλλοντος, που στράγγιζε βίαια τη φαντασία μέσα από μια μηχανικά επαναλαμβανόμενη ρουτίνα, σύντομα άρχισε να αναζητά τρόπους διαφυγής, που ενισχύθηκαν από τις ταξιδιωτικές εντυπώσεις από ιεραποστόλους, εμπόρους και περιηγητές μέσα από κείμενα και γκραβούρες, οι οποίες εισέβαλαν από παντού εξάπτοντας τον καλλιτεχνικό κόσμο του Παρισιού εκείνη την εποχή.
Σύντομα οι καθημερινές συμβατικότητες που κάλυπταν τον δρόμο του πεπρωμένου του παραμερίστηκαν για να αποκαλυφτεί το όραμα του ζωγράφου, που από εδώ και στο εξής θα ζούσε μόνο για να ζωγραφίζει, μια απόφαση που πλήρωσε ως το τέλος της ζωής του ακριβά με χρόνια ανέχειας, κακουχιών, απογοήτευσης και κακής υγείας. «Σ’ όλη μου τη ζωή ήμουν καταδικασμένος σε μια διαρκή πτώση» γράφει σ’ ένα γράμμα του ο ίδιος. Παρόλα αυτά ποτέ του δεν μετάνιωσε για αυτή τη στροφή, αφού πίστευε πως η σωτηρία βρίσκεται μόνο στην ακρότητα, πιστεύω που ακολούθησε τόσο στη ζωή όσο και στην τέχνη του.

Η Ταϊτή αποκτά μέσα στο μυαλό του ιδεατή εικόνα και ανυπομονεί να συναντήσει αυτόν τον παράδεισο που κρυβόταν στη μέση του πουθενά. «Μακάρι να ερχόταν και μάλιστα γρήγορα η μέρα που θα μπορούσα να καταφύγω στα δάση ενός νησιού της Ωκεανίας και να ζήσω εκεί μέσα στην έκσταση, τη γαλήνη και την τέχνη… Εκεί, στην Ταϊτή, θα μπορούσα, στη σιγαλιά των όμορφων τροπικών νυχτών ν’ ακούσω τη γλυκιά ψιθυριστή μουσική των χτύπων της καρδιάς μου σε μια ερωτική αρμονία με τα μυστηριώδη πλάσματα του περίγυρου. Εκεί τουλάχιστον, κάτω από έναν ουρανό που δεν γνωρίζει ποτέ χειμώνα, σε μια υπέροχη γόνιμη γη, οι Ταϊτινοί δεν έχουν παρά να σηκώσουν το χέρι τους για να κόψουν την τροφή τους κι έτσι δεν εργάζονται ποτέ.» (Φεβρουάριος 1890).
Κάθε μέρα που περνά πείθεται όλο και περισσότερο πως η Ταϊτή κρατά τα κλειδιά της έμπνευσης. Έναν μήνα μετά αναχωρεί από το Παρίσι και την 1η Ιουνίου αποβιβάζεται στην πρωτεύουσα της Ταϊτής Παπεέτε. Ήταν η πρώτη από πολλές απογοητεύσεις, αφού ο παράδεισος που ονειρευόταν είχε προλάβει να εκφυλιστεί από την αποικιοκρατία… Η πρωτεύουσα, οι άνθρωποι, όλα φάνταζαν στα μάτια του σα μια φτηνή απομίμηση της ευρωπαϊκής κουλτούρας που ήθελε να αποφύγει.

Αποφασίζει να μετοικήσει στο εσωτερικό του νησιού. Εκεί, βρίσκεται για πρώτη φορά κοντά στο όραμά του και εμπνέεται τα περίφημα έργα του από τη ζωή των ιθαγενών.

Οι οικονομικές δυσκολίες και τα προβλήματα υγείας θα τον αναγκάσουν σε πολλές μετακινήσεις, θα επιστρέψει στη Γαλλία και θα ξαναγυρίσει στα τροπικά νησιά κάμποσες φορές, θα πιει το ποτήρι της πίκρας και της απογοήτευσης άλλες τόσες, όμως το όραμά του για την τέχνη του θα παραμείνει αναλλοίωτο ως το τέλος.


Αυτό το οδοιπορικό ψυχής αποφασίζει να το καταγράψει. Το χειρόγραφό του τιτλοφορείται από τον ίδιο Νόα Νόα, που σημαίνει θεσπέσιο άρωμα, αυτό που συνεπήρε τον ζωγράφο όταν σαν προσκυνητής παραδόθηκε στον «απολεσθέντα παράδεισο», παρόλο που η αλήθεια για τον ίδιο παρέμενε πάντα σκληρή…


«Κάθε ημέρα τα πράγματα ήταν καλύτερα για μένα. Τελικά έφτασα στο σημείο να καταλαβαίνω αρκετά καλά τη γλώσσα. Οι γείτονές μου με θεωρούσαν σαν δικό τους. Τα γυμνά μου πόδια έχουν πια συνηθίσει να πατούν το χώμα αφού είναι σε καθημερινή επαφή με τα χαλίκια. Το σχεδόν πάντα γυμνό σώμα μου δε φοβάται πια τον ήλιο. Ο πολιτισμός αρχίζει να φεύγει σιγά – σιγά από πάνω μου κι αρχίζω να σκέφτομαι απλά, να έχω λίγο μόνο μίσος για τον πλησίον μου και λειτουργώ ζωώδικα, ελεύθερα με τη βεβαιότητα ενός αύριο ίδιου με το σήμερα. Γίνομαι ανέμελος, ήσυχος και γεμάτος αγάπη. Έχω ένα φυσικό φίλο που έρχεται κάθε μέρα να με δει. Μια μέρα του εμπιστεύτηκα τα εργαλεία μου και του είπα να δοκιμάσει να φτιάξει ένα γλυπτό. Παιδί… τέτοιος πρέπει να’ σαι για να πιστέψεις ότι ένας καλλιτέχνης μπορεί να είναι κάτι χρήσιμο…» (Π. Γκωγκέν, Νόα Νόα)


Οι περιπέτειές του στον τροπικό παράδεισο, όπως καταγράφτηκαν στα κείμενά του, οι ρηξικέλευθες αποφάσεις του, το συναρπαστικά πρωτόγονο ύφος στην τέχνη του, σύντομα δημιούργησαν τον θρύλο του Γκωγκέν. Λίγοι είναι οι άνθρωποι που δεν έχουν ακούσει για τον χρηματιστή που θυσίασε τα πάντα για να ακολουθήσει το προσωπικό του όραμα, τον ζωγράφο που για χάρη του ο Van Gough έκοψε σε μια στιγμή παράκρουσης τον λοβό του αυτιού του για να τον προσφέρει σε μια πόρνη της Αρλ, όταν οι δύο ζωγράφοι συναντήθηκαν σε μια άκαρπη τελικά συνεργασία μεταξύ τους.


Ο Πωλ Γκωγκέν αρχικά υιοθέτησε την ιμπρεσιονιστική τεχνοτροπία στα έργα του, με τις μικρές πινελιές καθαρού χρώματος προκειμένου να συλλάβει το φευγαλέο και το ατμοσφαιρικό. Σύντομα, όμως, ανακάλυψε ένα προσωπικό στυλ με τις καθαρά περιγραμμένες φόρμες και τα έντονα χρώματα, εισάγοντας την τέχνη στον μετα-ιμπρεσιονισμό και τον φωβισμό.


Η θυελλώδης ζωή του τέλειωσε από μια καρδιακή προσβολή στις 8 Μαΐου 1903.

28 σχόλια:

faraona είπε...

Οι θυελλωδεις ζωες και οι εντασεις ειναι χαρακτηριστικες για ολους αυτους τους καλλιτεχνες.
Φυσικα το εργο του εν λογω τεραστιο ...τα εργα του υπεροχα.
Και το οτι πηγε στην Τατη ,για μενα πρσωπικα το καλυτερο της ιστοριας του.


τα φιλια μου.

dromaki είπε...

Ζωγραφική γεμάτη φως και ζωντάνια.

Ο βαν Γκογκ του ζήτησε να του στείλει την αυτοπροσωπογραφία του,κάτι που ζητούσε και από άλλους ζωγράφους.
Η αυτοπροσωπογραφία του Γκογκέν είναι επηρεασμένη από την περιγραφή του Γιάννη Αγιάννη,του ήρωα των Αθλίων.
Εγραψε στον Βίνσεντ "Το αίμα κυλά στο πρόσωπο μου και τα χρώματα γύρω από τα μάτια μου μοιάζουν με εκείνα του σιδηρουργού πάνω από την φωτιά και τα ζωγράφισα έτσι για να δείξω τη φλεγόμενη λάβα που τρέχει μέσα στην καλλιτεχνική μου ψυχή.
Οι γραμμές γύρω από τα μάτια και την μύτη μου θυμίζουν λουλούδια ενός περσικού χαλιού και είναι επηρεασμένες από την αφηρημένη τέχνη και τον συμβολισμό.Και τα λουλούδια στο φόντο που μοιάζουν με παιδιά συμβολίζουν την καλλιτεχνική μας αγνότητα"

Σκέφτομαι ότι όσο ζούσε πάσχιζε να πουλήσει πίνακες του για μερικές εκατοντάδες φράγκα ενώ η αυτοπροσωπογραφία με το καβαλέτο του 1885 πουλήθηκε το 1997 4 εκ δολάρια...

Ανώνυμος είπε...

@faraona, δεν ξέρω τελικά αν αντλούν τη δύναμη για τόσο δραστικές αποφάσεις στη ζωή τους από την ίδια την τέχνη ή είναι καθαρά θέμα χαρακτήρα. Η ουσία πάντως είναι πως είναι άνθρωποι που τολμούν να ακολουθήσουν το όνειρό τους και να μείνουν πιστοί σε αυτό εξ' όρου ζωής με όποιο κόστος.

Καλή σου μέρα :)

Ανώνυμος είπε...

@dromaki μου! Συνήθως αυτοί που πρωτοπορούν στην τέχνη τους δύσκολα γίνονται αποδεκτοί από τους συγχρόνους τους. Πολλοί λίγοι αναγνωρίστηκαν εν ζωή. Οι υπόλοιποι ψωμοζούσαν με δανεικά και δουλειές του ποδαριού.
Το ότι για τον Γκωγκέν τα χρώματα και οι μορφές άρχισαν να αποκτούν συμβολική υπόσταση ήταν κάτι πρωτοπόρο που τον έκανε να ξεφύγει από τον ειρμό των υπόλοιπων ιμπρεσιονιστών. Βέβαια, αυτό απαιτούσε ακρότητες, όπως γράφει κι ο ίδιος, με αποτέλεσμα οι πίνακές του να αντιμετωπίζονται ακόμη και περιπαικτικά, λόγω των επιλογών που έκανε.

Φιλιά :)

ΦΥΡΔΗΝ-ΜΙΓΔΗΝ είπε...

"Παιδί… τέτοιος πρέπει να’ σαι"

΄Ετσι ήταν, είναι και θα είναι όλοι οι καλλιτέχνες που έδωσαν, δίνουν και θα δώσουν κάτι χρήσιμο.

Καλή σου μέρα!

Φιλί και Γλαρένιες αγκαλιες

Roadartist είπε...

Υπέροχο αφιέρωμα!!
Μου λειψατε..καλως σας βρισκω..
Φιλιά :)

η κοπέλα με το καναρινί φόρεμα είπε...

Κι είναι αγαπημένος πολύ ο Πωλ (ξέρεις... ο παλιόφιλος!) κι όλο κοινά μας βρίσκω...

Να μου είσαι καλά, γλυκιά καλησπερένια!

Ανώνυμος είπε...

@φυρδην-μιγδην μου, παιδί σημαίνει να είσαι απαλλαγμένος από προκαταλήψεις και παροπίδες. Να κοιτάζεις το έργο με τα μάτια της ψυχής και όχι με τα στάνταρτς που σου θέτουν οι κριτικοί τέχνης και οι ιδιοκτήτες γκαλερί, η κραταιά αντίληψη, η μόδα, το αποδεκτό, το πρέπον, το τεχνικά άρτιο κλπ. Μόνο έτσι μπορεί να σου μιλήσει πραγματικά. Ακούγεται παράδοξο, αλλά όσο πιο παιδί είσαι στην ψυχή, τόσο πιο ώριμος αποδέκτης της τέχνης μπορείς να γίνεις.

Καλό σου βράδυ :)

Ανώνυμος είπε...

@roadartist!! Εσύ μας έλειψες!!
Τώρα που ήρθες εσύ... φεύγω εγώ! Όχι για πολύ, καμιά βδομάδα, οπότε θα τα πούμε καλύτερα όταν επιστρέψω.
Ελπίζω να τα πέρασες καλά και να ξεκουράστηκες.

Πολλά φιλιά και καλώς όρισες, καλό μου :)))

Ανώνυμος είπε...

@καναρινένια μου, και δικός μου αγαπημένος. Τα έργα του μοναδικά, άγρια, πρωτόγονα, παθιασμένα, πολυδιάστατα, απόκοσμα, αυθεντικά... ονειρεμένα.

Είμαι καλά. Καλό σου βράδυ :)

mistiriO/S είπε...

Εξαιρετικό blog!

Με τον ιμπρεσιονισμό και συγκεκριμένα με τον Degas βρίσκομαι σε μία σχέση μυστηρίου! Πριν πολλά χρόνια και ενώ απ' ότι θυμάμαι δεν είχα δει έργα του, είδα σε όνειρο την "Πρόβα Χορού" (βρισκόμουν μέσα στην αίθουσα). Φυσικά ο Freud δεν θα το δεχόταν ποτέ!

Ανώνυμος είπε...

@mistirie, με τον ιμπρεσιονισμό τίποτε δεν είναι απλό. Πρέπει να είσαι εντελώς αδιάφορος για να μη σε παρασύρει, έστω και λίγο στην εμμονή και το πάθος που εκπέμπει.
Ο Degas είναι πιο εγκεφαλικός από τους υπόλοιπους, πιο αυστηρός, πιο προσηλωμένος και καθόλου μποέμ.
Το ότι "βρέθηκες" μέσα σε έναν πίνακά του, δεν ξέρω αν θα το δεχόταν ο Freud, για μένα όμως όλα είναι δυνατά, αρκεί να τα πιστέψεις και να είσαι ανοικτός για να μπορείς να εισπράξεις.

Σ' ευχαριστώ πολύ για τα καλά σου λόγια.

Καλή σου μέρα :)

Νικόλαος Παπουτσής είπε...

Θα σταθώ στην ορθή τοποθέτηση: παιδί
τέτοιος πρέπει να είσαι...
Ο κάθε ένας απο μας αυτό πρέπει να κάνει
άσχετα απο τους στόχους και τις
φιλοδοξίες του για να ζήσει αρμονικά
με τους άλλους και τον εαυτό του

κοτσυφοφιλώ σε

τσίου!!!!!!

don's dark side-Δ.Ψ είπε...

αθάνατος κι αγαπημένος...

Ανώνυμος είπε...

@karaflokotsifa, οι πιο μεγάλες αλήθειες στη ζωή είναι συνήθως οι πιο απλές, τόσο απλές που τις προσπερνάμε για να αναζητήσουμε τα σύνθετα.

Να' σαι καλά :)

Ανώνυμος είπε...

@δόγη μου... πιο λίγοι από ότι νομίζεις οι τοίχοι.

Να περνάς καλά :)

kryos είπε...

Καλησπέρα Ευαγγελία μου .
Έστειλα σχόλιο το πρωί το οποίο δεν βρίσκω τώρα που δεν έχω χρόνο να το ξαναγράψω :)
Θα επανέλθω ...
Όπου και να πας να περάσεις υπέροχα !!!
ΥΓ πάλι επαναστάτη ???

Ανώνυμος είπε...

@krye, δεν είδα σχόλιό σου, δεν το έσωσε;
Φεύγω το ξημέρωμα, οπότε θα τα ξαναπούμε σε καμιά βδομάδα. Κι εσύ να περνάς καλά, όπου είσαι.

Υ.Γ: Πάντα!!!

Καλό σου βράδυ :)

Antoine είπε...

Πολύ καλό το αφιέρωμα στο Γκωγκέν. Ήταν μια προσωπικότητα κατά βάθος ήρεμη που δεν ταίριαζε ο έντονος ρυθμός και η υποκρισία των ευρωπϊκών αστικών κέντρων.

Ο Γκωγκέν θεωρείται ένας έξοχος μετα-ιμπρεσιοντής ζωγράφος, ωστόσο, όπως και ο Λωτρέκ, ανέπτυξε ένα προσωπικό στυλ στους πίνακές του. Δε μιμήθηκε κανέναν, γι'αυτό και σήμερα είναι ένας αγαπημένος καλλιτέχνης της υφηλίου. Η τέχνη του είναι αγνή!

Sideras είπε...

Έφυγες που πήγες; Τώρα που βρήκα μια όαση ,μανιφέστο τέχνης .Θαυμάσια καταχώρηση ,οι κουβέντες των κυριών ζωγράφων ,αλλά και αυτήν την τάση φυγής που ποτέ δεν κατάλαβα ότι πάσχω, Καλά λίγο εκτός γεώσφαιρας ,αλλά ποιος ξέρει μπορεί να υπήρχε ο νεραΐδόκοσμος μου κάποτε. Καλησπέρα ,σου στέλνω ένα πεταλλουδένιο πλάσμα με φαντασία και σίδερο, όπου και να πας : )

anima είπε...

Περισσότερο θαρρώ ζωγραφίζει αυτά που αισθάνεται η ψυχή του παρά αυτά που βλέπουν τα μάτια του.
Μια τυρρανισμένη ψυχή,ενα τόσο μεγάλο έργο.Τυχαίο άραγε;


Καλησπέρα

iLiAs είπε...

..για εκεί είμαστε..Ταϊτή..!
Καλη βδομάδα Ευαγγελια!

Artanis είπε...

Παντρέυτηκε μια 16χρονη Ταϊτινή, κόλλησε αφροδίσια, και αφού πέθανε, ο κυβερνήτης του νησιού, έκαψε πολλούς από τους πίνακές του, επειδή θεώρησε οτι προέτρεπαν στην ακολασία, λόγω των γυμνών και ηδυπαθών πορτραίτων των ιθαγενών...
Ό,τι και να πεις....

Φιλάκια πολλά, Ευαγγελία μου...

Ανώνυμος είπε...

@antoine, ο Γκωγκέν ήταν μια ήρεμη δύναμη, όπως το είπες. Δεν του πήγαινε ο κομφορμισμός γενικότερα, γι' αυτό και τα εγκατέλειψε όλα μέχρι να πεις τέχνη, απλά επειδή δεν τον αφορούσε τελικά τίποτε άλλο παρά η τέχνη του. Λίγοι επιλέγουν τέτοια μονοπάτια.

Δεν έχεις φύγει ακόμα;

Καλή σου μέρα, όπου είσαι :)

Ανώνυμος είπε...

@sidera, με όμορφες σκέψεις μ' έντυσες! Σ' ευχαριστώ πολύ. Δε βρίσκομαι μακριά, απλά έρχομαι και φεύγω αυτές τις μέρες κι έτσι, δεν είμαι συνεχώς στον υπολογιστή.
Εκτός γεώσφαιρας ο νεραϊδόκοσμος όλων των καλλιτεχνών... σύμπτωση;
Καλοδεχούμενη η φαντασία.
Καλοδεχούμενο και το σίδερο.

Όμορφη καλημέρα :)

Ανώνυμος είπε...

Όχι, @anima, τίποτα δεν είναι τυχαίο. Όσο πιο βασανισμένη μια ψυχή, τόσο περισσότερες οι αναζητήσεις, οι διαδρομές και οι εν δυνάμει επιτυχίες ή αποτυχίες της. Τίποτα δεν πετιέται, μιας και οι αποτυχίες έχουν κι αυτές το ειδικό τους βάρος.

Χαίρομαι που ήρθες.

Καλή σου μέρα :)

Ανώνυμος είπε...

@ilia... φύγαμε!

Καλή σου μέρα, φίλε, καλή εβδομάδα :)

Ανώνυμος είπε...

@artanis, δίγαμος ο τύπος, αφού δεν είχε μπει στον κόπο να πάρει διαζύγιο από τη δανέζα σύζυγό του, τα παιδιά του μεγάλωσαν χωρίς πατέρα, οι εκθέσεις που έκανε στη Γαλλία με τα ταϊτινά έργα του χλευάζονταν, τα οικονομικά του δεν είχαν πάτο, μπαινόβγαινε στα νοσοκομεία, τραβιόταν σε δικαστήρια με τις τοπικές αρχές κάθε τρεις και λίγο, ανακατεύτηκε με τα τοπικά προβλήματα, μόνο για να οξύνει περισσότερο τα δικά του... κι αυτός εκεί! Πες, πού έβρισκε τη δύναμη! Τι είναι αυτό; Δύναμη ψυχής ή ξεροκεφαλιά; Σοφία ή αμυαλοσύνη; Αντιλαμβανόταν τις συνέπειες των επιλογών του και συνέχιζε ή συνέχιζε στα τυφλά, μην έχοντας συναίσθηση του τι έκανε;
Τι να πεις...

Χαίρομαι που είσαι καλά.

Πολλά φιλιά και σε σένα, γλυκιά μου :))