Πού βρισκόμαστε όταν διαβάζουμε

Tavik František Šimon (1877-1942), Vilma Reading a Book

[...] Από τη στιγμή που σκέπτεσαι ότι θα διαβάσεις κάποιο συγκεκριμένο βιβλίο έχει αρχίσει το ιδιόμορφο ταξίδι σου. Δεν κάνεις προετοιμασίες, αλλά συμβαίνει κάτι άλλο. Η σκέψη σου προηγείται του επικείμενου διαβάσματος, έχει εξέλθει για να προϋπαντήσει τον ερχομό του βιβλίου, όπως συνέβαινε κάποτε στα χωριά που κάποιος από τους οικοδεσπότες έβγαινε προς την κατεύθυνση του ερχομού του φιλοξενούμενου για να τον παραλάβει.
[...] Και είναι περίεργο που αυτή η έξοδος της σκέψης μας γίνεται υπό το φως μιας περίεργης γλυκύτητας, της προσμονής του διαβάσματος του συγκεκριμένου κάθε φορά βιβλίου και της ευδοκίμησης ενός επί τούτου στοχασμού για το πού έχει κινηθεί ο συγγραφέας, για το πού και το πώς θα συναντηθούμε με την κοίτη της γραφής, για ποιους κόσμους καινούργιους θα ανοίξει η σκέψη μας, για ποιες στιγμές έκστασης θα βιώσει το πνεύμα μας, για τι συγκινήσεις θα γευτεί η ψυχή μας. 
Τελικά, υπάρχει μια παράξενη βεβαιότητα. Το διάβασμα ενός βιβλίου αρχίζει πριν το διάβασμα!
[...] Δύσκολα μπορούμε να βρούμε το πού βρισκόμαστε όταν διαβάζουμε. Ναι μεν τα βιβλία έχουν τη δική τους χώρα/γεωγραφία/ιστορία, τα δικά τους κράτη, αλλά η επικράτειά τους δεν είναι οριοθετημένη, δεν έχουν σύνορα.
[...] Υπάρχει ένα κοινό υπόστρωμα και ένα κοινό στερέωμα στον κόσμο των βιβλίων, αλλά οι εικόνες τους δεν είναι τακτοποιημένες, δεν είναι ποτέ αμιγείς. Διαβάζεις Παπαδιαμάντη και την ίδια στιγμή μπορεί να μπει στην χώρα του ο Καμύ ή ο Ντοστογιέφσκι και να νιώσεις σαν χαμένος.
[...] Λένε πως είναι ο κόσμος του πνεύματος, το πνεύμα των μεγάλων συγγραφέων που δημιουργούν μια ενότητα - την ελευθερία της ανθρώπινης αγωνίας και αναζήτησης - και αν δεν μπορείς να εισέλθεις σε αυτόν τον κόσμο και αισθάνεσαι πως απλώς διαβάζεις τον άλφα ή τον βήτα συγγραφέα, δεν μπορείς να προσανατολιστείς. Γι' αυτό πολλοί αναγνώστες από αυτόν τον φόβο δεν τολμούν να μπουν στις αράδες και στις σελίδες των βιβλίων για να μη χαθούν ή για να μην ψάξουν, δηλαδή να μην ψάξουν τον εαυτό τους, γιατί το διάβασμα, πριν σε πάει σε μακρινές χώρες, σε πηγαίνει πρώτα στους δικούς σου αγεωγράφητους τόπους της ψυχής σου και μετά σε ταξιδεύει σε μακρινά μέρη.
[...] Αν δεν ψηλαφίσεις, έστω αδρά, τις δικές σου περιοχές, δεν μπορείς να δεις τίποτα, καμιά ξένη χώρα. Δεν βρίσκεσαι πουθενά, δεν έχεις ανησυχίες, δεν αναζητείς, απλώς κρατάς ένα βιβλίο. Αλλά αυτό δεν συνιστά διάβασμα, το διάβασμα είναι αφαίρεση του κόσμου των αισθήσεων και άγγιγμα ψυχής, της δικής σου ψυχής. Εκεί βρισκόμαστε - αν μπορούμε να βρεθούμε - όταν διαβάζουμε.

* Το κείμενο είναι του καθηγητή και συγγραφέα Νίκου Τσούλια (ολόκληρο το δοκίμιό του υπάρχει εδώ.) Στην ανάρτηση κράτησα επιλεκτικά όσα με εξέφραζαν περισσότερο.

* Ο πίνακας είναι έργο του τσέχου ζωγράφου Tavik Frantisek Simon. Η φωτογραφία είναι από εδώ.