Σε κίνδυνο εκατοντάδες μνημεία παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς

«Πρόκειται για θαυμάσια, ανεκτίμητα πολιτιστικά μνημεία. Αν δεν κάνουμε κάτι μπορεί να τα χάσουμε για πάντα. Θα ήταν μια τραγική απώλεια», είπε ο Τζεφ Μόργκαν, ο εκτελεστικός διευθυντής του Ταμείου Παγκόσμιας Κληρονομιάς που έδωσε στη δημοσιότητα την έκθεση «Σώστε την Εκλειπούσα Κληρονομιά μας». Ο λόγος για διακόσια και πλέον από τα σημαντικότερα μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς σε όλο τον κόσμο, τα οποία είναι πλέον ζήτημα χρόνου να υποστούν σοβαρές ζημιές ή και να χαθούν αν δεν ληφθούν άμεσα δραστικά μέτρα, κάτι που θα στοιχίσει στις αναπτυσσόμενες χώρες περισσότερα από 100 δισεκατομμύρια δολάρια λόγω μείωσης των εσόδων τους. Το Παλάτι Σαν Σουσί της Αϊτής, γνωστό και ως «Βερσαλίες της Καραϊβικής» και το Μιραδόρ, μια τέραστια προκολομβιανή πόλη της Γουατεμάλας, περιλαμβάνονται στα 20 μνημεία που βρίσκονται στα πρόθυρα ανεπανόρθωτης καταστροφής λόγω κακοδιαχείρισης, λεηλασιών, εγκατάλειψης, συρράξεων και ανεξέλεγκτου τουρισμού.

Το Ταμείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς πιστεύει ότι η UNESCO, η υπηρεσία του ΟΗΕ που ασχολείται με επιστημονικά, εκπαιδευτικά και πολιτιστικά θέματα, δεν δίνει την πρέπουσα προσοχή στην καταστροφή των πολιστικών μνημείων. «Η UNESCO μιλάει μόνο για τα μισά από αυτά», εξήγησε ο Μόργκαν σημειώνοντας ότι μόνο 76 από τα μνημεία που αναφέρονται στην έκθεση έχουν χαρακτηριστεί Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς από την UNESCO.

«Η Ιταλία έχει 45 Μνημεία. Το Περού, μια χώρα με μακρά ιστορία και πολλές σημαντικές τοποθεσίες, μόνο εννέα. Η Γουατεμάλα έχει μόνο τρία. Οι κυβερνήσεις πρέπει να είναι ικανές να φροντίσουν αυτές τις τοποθεσίες και πολλές δεν διαθέτουν τους πόρους», είπε.

Στην έκθεση επισημαίνεται ότι οι αναπτυσσόμενες χώρες χάνουν δισεκατομμύρια δολάρια στον τομέα του τουρισμού αλλά και θέσεις εργασίας επειδή παραμελούν τα μνημεία τους. «Δεν αφορά μόνο τον τουρισμό, θα μπορούσαν να μεταμορφώσουν όλη την οικονομία και να προσελκύσουν ξένες επενδύσεις. Πολλές τοποθεσίες είναι μικρές, έκτασης ενός τετραγωνικού χιλιομέτρου και αυτό σημαίνει ότι μπορεί να σημειώσουμε επιτυχία μέσα σε μια διετία», δήλωσε ο Μόργκαν, ανακοινώνοντας παράλληλα ότι η οργάνωσή του σκοπεύει να θέσει σε εφαρμογή ένα σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης που θα χρησιμοποιεί δορυφορικές φωτογραφίες για να αναλύει και να εντοπίζει πιθανούς κινδύνους. Το σύστημα αυτό, εξήγησε, θα επιτρέπει στους επιστήμονες να βλέπουν σε πραγματικό χρόνο ενδεχόμενες λεηλασίες ή καταπατήσεις στους αρχαιολογικούς χώρους.

Άλλα μνημεία που κινδυνεύουν άμεσα βρίσκονται στο Μπαγκλαντές, την Καμπότζη, την Κίνα, την Ινδία, την Κένυα, το Πακιστάν και τις Φιλιππίνες. Για την Ελλάδα δεν αναφέρθηκε τίποτα.

Μεγάλη έκθεση 'Lautrec' στη Θεσσαλονίκη

Εκατοντάδες έργα του Ανρί ντε Τουλούζ-Λοτρέκ, του Γάλλου καλλιτέχνη που απεικόνισε καλύτερα από κάθε άλλο την Belle époque (την «όμορφη εποχή») στο τέλος του 19ου αιώνα θα εκτίθενται από την Παρασκευή στη Θεσσαλονίκη με τη φροντίδα του Τελλογλείου Ιδρύματος. Την έκθεση συνθέτουν περισσότερα από 170 έργα που προέρχονται από το Μουσείο Orsay στο Παρίσι και εκτίθενται για πρώτη φορά καθώς βρίσκονταν στις αποθήκες του και από το Μουσείο Toulouse Lautrec στο Αλμπί, την πόλη της Νότιας Γαλλίας από όπου καταγόταν ο ζωγράφος. Εκτίθενται επίσης οικογενειακά κειμήλια και προσωπικά αντικείμενα.

Παράλληλα εκτίθενται και διπλά έργα των Λοτρέκ και Βαν Γκόγκ, οκτώ σχέδια του Ολλανδού ζωγράφου που υπήρξε φίλος του Λοτρέκ, τα οποία ρίχνουν φως στο πόσο οι δυο ζωγράφοι επηρέασαν ο ένας τον άλλον.

Ο Henri de Toulouse-Lautrec γεννήθηκε στο Αμπλί, προάστιο του Παρισιού, γιος του Κόμη Αλφόνσου και της Κόμισσας Αντέλ ντε Τουλούζ-Λωτρέκ (Adèle de Toulouse-Lautrec), γόνος ιστορικής και αριστοκρατικής οικογένειας, η οποία ωστόσο την περίοδο της γέννησης του, είχε ήδη χάσει μέρος του παλαιότερου κύρους της. Οι γονείς του συνδέονταν μεταξύ τους με συγγένεια πρώτου βαθμού, πρακτική που ήταν ευρύτερα διαδεδομένη εκείνη την εποχή προκειμένου να διατηρηθεί η περιουσία της οικογένειας μεταξύ των μελών της. Το γεγονός αυτό ωστόσο οδηγούσε σε γενετικές ανωμαλίες, όπως και στην περίπτωση του Λωτρέκ, του οποίου τα πόδια σταμάτησαν να αναπτύσσονται φυσιολογικά, μετά από ρήξεις που υπέστη στο αριστερό και δεξί του πόδι, σε ηλικία 12 και 14 ετών αντίστοιχα. Το ύψος του Λωτρέκ έφθανε μόλις το 1.5 μέτρο ενώ σε αντίθεση με τα πόδια του, το υπόλοιπο σώμα του είχε φυσιολογική ανάπτυξη.

Εξαιτίας αυτής της ανωμαλίας στη σωματική του διάπλαση, αδυνατούσε να ακολουθήσει μία συμβατική κοινωνική ζωή, γεγονός που πιθανά λειτούργησε καταλυτικά στο να αφοσιωθεί στη ζωγραφική. Αποτέλεσε σημαντικό καλλιτέχνη του μετα-ιμπρεσιονισμού ενώ θεωρείται από πολλούς  

και ο επίσημος εικονογράφος της νυχτερινής ζωής εκείνης της εποχής στα καμπαρέ του Παρισιού.

Οι πίνακές του χαρακτηρίζονταν από έντονα χρώματα και ανθρώπινες παρουσίες. Θεωρείται επιπλέον ένας από τους πρωτοπόρους στην τέχνη της αφίσας, γνωστός κυρίως για τις αφίσες που φιλοτέχνησε για το καμπαρέ Μουλέν Ρουζ (Moulin Rouge). Είναι ένας από τους πιο διάσημους ζωγράφους αφισών της λεγόμενης Belle Εpoque στην Γαλλία, ο οποίος συνέβαλε σημαντικά στο να αποκτήσει η τέχνη της αφίσας τους τίτλους ευγενείας της και σήμερα θεωρείται ο αρχιτεχνίτης της λιθογραφίας. Μεταξύ των θεμάτων της προτίμησής του, ο ζωγράφος αρέσκεται να προσωποποιεί την ευτυχία των Παριζιάνων της εποχής αυτής, στο θέατρο, στα τσίρκα, στα καμπαρέ και στα cafés-concerts.

Οι δύο πιο σημαντικές επιρροές στο έργο του Toulouse-Lautrec είναι η τέχνη του Édouard Degas και οι ιαπωνικές γκραβούρες. Από τον Degas δανείστηκε τα θέματα και τις συνθέσεις του στις ιαπωνικές γκραβούρες, τις εκφραστικές καμπύλες τους, τις σιλουέτες και τις μάζες χρώματος καθώς και την αλλαγή προοπτικής.

Έζησε κυρίως στη Μονμάρτη, που αποτελούσε το κυρίαρχο κέντρο της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Στο μεγαλύτερο μέρος της ζωής του αντιμετώπισε πρόβλημα αλκοολισμού και πέθανε σε ηλικία 37 ετών, έχοντας προσβληθεί από σύφιλη.

Η έκθεση που είναι η τρίτη κατά σειρά διοργάνωση του Τελλογλείου Ιδρύματος Τεχνών του ΑΠΘ (προηγήθηκαν τα αφιερώματα στον Πικάσο και στον Χουάν Μιρό), δεν περιορίζεται στην παράθεση έργων του Λοτρέκ, αλλά εκτείνεται σε ολόκληρη την πόλη.

Πέρα από το Ίδρυμα στην έκθεση συμμετέχουν με παράλληλες δράσεις και εκδηλώσεις το Κρατικό Θέατρο Βόρειας Ελλάδας, το Μουσείο Κινηματογράφου, το Γαλλικό Ινστιτούτο, και η Κρατική Ορχήστρα όπως και άλλοι φορείς.

Κατά την παρουσίαση της έκθεσης ο τέως πρύτανης του ΑΠΘ κ. Αναστάσιος Μάνθος και πρόεδρος του ΔΣ του Τελλογλείου Ιδρύματος υπογράμμισε ότι «τιμούμε τον δημιουργό που έκανε τη ζωγραφική αφίσα και την αφίσα ζωγραφική».

Η έκθεση εγκαινιάζεται τη Παρασκευή στο Τελλόγλειο Ίδρυμα, ενώ τα επίσημα εγκαίνια θα πραγματοποιηθούν στις 25 Οκτωβρίου. Θα παραμείνει ανοιχτή για το κοινό καθημερινά έως τις 30 Ιανουαρίου 2011.