Ποιος φοβάται τον Ζαχί Χαουάς

Η διεθνής διάσκεψη που θα λάβει χώρα στο Κάιρο τον ερχόμενο Απρίλιο με θέμα τον επαναπατρισμό κλεμμένων αρχαιολογικών θησαυρών έχει φέρει στο προσκήνιο ένα όνομα που εμφανίζεται συχνά-πυκνά σε ειδήσεις που έχουν να κάνουν με το συγκεκριμένο θέμα και που έχει γίνει ο εφιάλτης των διοικητικών στελεχών των πιο μεγάλων και διάσημων μουσείων του κόσμου.

Ο αιγύπτιος διδάκτωρ αρχαιολογίας και γενικός γραμματέας του ανωτάτου συμβουλίου αιγυπτιακών αρχαιοτήτων Ζαχί Χαουάς, είναι μια μοναχική φωνή που έχει κατορθώσει να φέρει τα πάνω-κάτω όσον αφορά στη διεκδίκηση των αρχαιοτήτων της χώρας του από σημαντικά μουσεία της Ευρώπης και της Αμερικής. Σύμφωνα με τον ίδιο, τα εκθέματα έχουν αποκτηθεί με παράνομο τρόπο – ο ίδιος δεν διστάζει να χρησιμοποιήσει τη λέξη κλοπή χωρίς κανέναν ενδοιασμό – και ως εκ τούτου, πρέπει να επιστραφούν στην Αίγυπτο, όπου και ανήκουν. Το γεγονός ότι απαιτείται να αναμετρηθεί με μουσεία-θεσμούς, όπως το Λούβρο του Παρισιού και το Βρετανικό Μουσείο, δεν δείχνει να τον πτοεί, αντίθετα δεν σταματά να δίνει συνεντεύξεις και να μιλά με λόγο πύρινο και παθιασμένο περί επαναπατρισμού των πολιτιστικών μνημείων της χώρας του που έφυγαν λαθραία και παράνομα προς τις διάφορες συλλογές του κόσμου.

Πέρα από αναγνωρισμένος επιστήμονας με πολλές περγαμηνές και διακρίσεις, πρόκειται πρωτίστως για έναν άνθρωπο με όραμα και τρομερή αποφασιστικότητα, κάτι αρκετά σπάνιο να το βλέπεις στις μέρες μας, ειδικά όταν έχουμε να κάνουμε με ιστορία και πολιτισμό. Τα παραδείγματα για του λόγου το αληθές είναι πολλά. Για πολλοστή φορά τα έχει βάλει με το Βρετανικό Μουσείο, απαιτώντας να επιστραφεί στην Αίγυπτο η διάσημη Στήλη της Ροζέτας, μια πέτρινη πλάκα από γρανοδιορίτη (και όχι από βασάλτη ή γρανίτη όπως συχνά αναφέρεται λανθασμένα) η οποία προέρχεται από τον ναό του Πτολεμαίου Ε΄ του Επιφανούς. Χρονολογείται στον 2ο αιώνα π.Χ. και ανακαλύφθηκε τυχαία το 1799 από έναν γάλλο αξιωματικό που υπηρετούσε στο στράτευμα του Ναπολέοντα. Η σημασία της έγκειται στο ότι φέρει εγχάρακτη επιγραφή σε δύο γλώσσες (αιγυπτιακή και ελληνική) και τρία συστήματα γραφής (ιερογλυφικά, δημώδη αιγυπτιακή, ελληνική), με αποτέλεσμα να γίνει το «κλειδί» για την αποκρυπτογράφηση των αιγυπτιακών ιερογλυφικών.

Η πρώτη επίσημη αίτηση για την επιστροφή του στην Αίγυπτο έγινε από τον δρ. Χαουάς τον Ιούλιο του 2003. Κατόπιν μακρών διαπραγματεύσεων, το Βρετανικό Μουσείο έστειλε τον Νοέμβριο του 2005 στο Κάιρο ένα ακριβές αντίγραφο της στήλης, ενώ πριν από λίγους μήνες ανακοίνωσε «οριστικά» ότι δεν προτίθεται να επιστρέψει τον πρωτότυπο θησαυρό, διότι, όπως ανέφερε, «η άποψη της διεύθυνσης είναι ότι η (αιγυπτιακή) συλλογή πρέπει να παραμείνει ανέπαφη». Και επιπλέον, κατά τους Βρετανούς, «έχει διαπιστωθεί ότι στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Καΐρου τα εκθέματα δεν προστατεύονται επαρκώς», επιχείρημα που χρησιμοποιείται κατά κόρον βέβαια και όσον αφορά στην επιστροφή των δικών μας Γλυπτών του Παρθενώνα ακόμα και τώρα, μετά την ολοκλήρωση και έναρξη λειτουργίας του Νέου Μουσείου της Ακρόπολης. Από την πλευρά του, ο δρ Χαουάς διαβεβαιώνει ότι στην Αίγυπτο συντελούνται κοσμογονικές διεργασίες στον πολιτιστικό τομέα που θα μετατρέψουν το Μουσείο του Καΐρου σε ένα από τα καλύτερα στον κόσμο. Γι’ αυτό θεωρεί απαραίτητη την επιστροφή των αρχαίων κειμηλίων στον τόπο τους. Ας σημειωθεί εδώ, ότι σε κάποια από τις πολλές επισκέψεις του στο Βρετανικό Μουσείο, ο Ζ. Χαουάς δεν δίστασε να βάλει τις φωνές σε συνέντευξη που του έπαιρναν τα βρετανικά κανάλια και να κατηγορεί χωρίς κανέναν δισταγμό τους Βρετανούς ως ληστές των πολιτισμών του κόσμου.

Πριν από λίγο καιρό ακούστηκε ξανά το όνομά του, με τον τίτλο του ως γενικός γραμματέας του ανωτάτου συμβουλίου αιγυπτιακών αρχαιοτήτων, όταν ανακοίνωσε ότι η Αίγυπτος αποφάσισε να «διακόψει κάθε συνεργασία» στον αρχαιολογικό τομέα με το μουσείο του Λούβρου, όσο δεν επιστρέφονται τα τμήματα μιας φαραωνικής στήλης που βρίσκεται στην αιγυπτιακή συλλογή του. "Λάβαμε την απόφαση να διακόψουμε κάθε συνεργασία με το Λούβρο εν αναμονή της επιστροφής" των αρχαιολογικών αυτών στοιχείων, τα οποία εκλάπησαν και προέρχονται από τάφο που βρίσκεται κοντά στο Λούξορ, πρόσθεσε. Ο Ζάχι Χάουας κατηγόρησε το μουσείο του Λούβρου για παράνομη απόκτηση των αρχαιολογικών αυτών θησαυρών. "Με το να αγοράζουν κλεμμένες στήλες, ορισμένα μουσεία ενθαρρύνουν την καταστροφή και την κλοπή αιγυπτιακών αρχαιοτήτων", ήταν τα ακριβή λόγια του.

Εδώ και καιρό, και ενώ «τρέχουν» οι δύο αυτές υποθέσεις, έχει ανοίξει και ένα τρίτο μέτωπο, προς Γερμανία αυτή τη φορά. Ο αιγύπτιος δόκτορας ενεργεί και για την επιστροφή της προτομής της βασίλισσας Νεφερτίτης από το Νόιες Μουζέουμ του Βερολίνου. Τα λόγια του; «Ή θα επιστρέψουν τη Νεφερτίτη, ή να αποδείξουν ότι την πήραν με νόμιμο τρόπο από την Αίγυπτο», όπως ακριβώς τα δήλωσε σε συνέντευξη μέσα στα Χριστούγεννα.

Επόμενη διεκδίκηση, η προτομή του κατασκευαστή πυραμίδων Ανχάφ από το Μουσείο Φάιν Αρτ της Βοστώνης, στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού.

Φτάνουν αυτά; Όχι… Αποκάλυψε ότι ο ίδιος συντονίζει μια μεγάλη ομάδα ερευνητών – «ολόκληρο υπουργείο...», όπως είπε χαρακτηριστικά -, οι οποίοι προσπαθούν να εντοπίσουν όλους τους αρχαιολογικούς θησαυρούς που κατά καιρούς έχουν κλαπεί από την Αίγυπτο και βρίσκονται διασκορπισμένα σε μουσεία και συλλογές ανά τον κόσμο.

Η δραστηριοποίηση βέβαια αυτού του ανθρώπου δεν τελειώνει ούτε εκεί. Εδώ και αρκετά χρόνια αρχαιολόγοι από την Αίγυπτο και την Δομινικανή Δημοκρατία πραγματοποιούν ανασκαφές κάτω από το ναό Ταπόσιρις, δυτικά της Αλεξάνδρειας αλλά στη συγκεκριμένη περιοχή οι εργασίες ξεκίνησαν πριν από λίγες ημέρες. Τι ψάχνουν να βρουν; Τον τάφο της Κλεοπάτρας! «Η ανακάλυψη του τάφου της Κλεοπάτρας μπορεί να είναι η πιο σημαντική ανακάλυψη του 21ου αιώνα», δήλωσε πριν από λίγες μέρες ο συνήθης ύποπτος. "Αν οι ανασκαφές οδηγήσουν στον τάφο της Κλεοπάτρας, η περιοχή μπορεί να γίνει πόλος έλξης για ολόκληρο τον κόσμο. Δεν είμαστε σίγουροι ότι θα βρούμε το σώμα της Κλεοπάτρας σε κάποια από τις τρεις περιοχές αλλά είμαστε σίγουροι ότι θα βρούμε έναν βασιλικό τάφο, καθώς η περιοχή είναι περιτριγυρισμένη από ένα κοιμητήριο σημαντικών αξιωματούχων. Αυτός ο ναός είναι το τέλειο μέρος που θα μπορούσαν να έχουν κρυφτεί. Βρήκαμε τον ναό της Ίσιδος μέσα σε αυτόν το ναό. Η Κλεοπάτρα θα μπορούσε να είναι η Αιγύπτια θεά Ίσις και ο Μάρκος Αντώνιος ο Όσιρις", ανέφερε μεταξύ άλλων.

Η διεθνής διάσκεψη που θα γίνει τον ερχόμενο Απρίλιο στο Κάιρο με θέμα τον επαναπατρισμό αρχαιολογικών θησαυρών που έχουν κλαπεί και εκτίθενται στα διάφορα μουσεία του κόσμου αφορά και την Ελλάδα, η οποία συμμετέχει ανάμεσα σε 30 χώρες, όπως το Μεξικό, το Περού, το Αφγανιστάν, το Ιράκ, η Καμπότζη και η Κίνα, και διεκδικεί φυσικά, μεταξύ των άλλων, και τα Γλυπτά του Παρθενώνα. Επικεφαλής του συμβουλίου και πάλι ο δρ. Ζαχί Χαουάς. «Οι υπεύθυνοι των χωρών αυτών θα συζητήσουν μία συλλογική δράση σε διεθνές επίπεδο για να εντείνουν τις προσπάθειες επαναπατρισμού αρχαιοτήτων που έχουν κλαπεί και εκτίθενται σε ορισμένα μουσεία του κόσμου και σε οίκους προς πώληση», τόνισε σε συνέντευξη τύπου. Ο ίδιος διευκρίνισε ότι η διάσκεψη θα πρέπει να επεξεργαστεί «ακριβείς προτάσεις» και να καταρτίσει μια λίστα των αρχαιοτήτων που διεκδικεί η κάθε χώρα. Παράλληλα, θα εξετάσει τη διεθνή νομοθεσία που διέπει το θέμα, προκειμένου να την επανεκτιμήσει και να «προστατεύσει τα δικαιώματα αυτών των χωρών όσον αφορά στην επανάκτηση της πολιτιστικής και αρχαιολογικής περιουσίας τους».

***