Η συλλογή του ΜΙΕΤ στην Εθνική Πινακοθήκη.

Όταν πριν από 42 χρόνια, το 1966, ο Γεώργιος Μαύρος, μόλις δύο χρόνια διοικητής της Εθνικής Τραπέζας της Ελλάδος, αποφάσισε να ιδρύσει το Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τραπέζης (ΜΙΕΤ), στα πλαίσια του εορτασμού των 125 χρόνων λειτουργίας της, ήταν αδύνατο να φανταστεί πως το ίδρυμα που δημιουργήθηκε με δική του πρωτοβουλία, θα έφτανε να κατέχει μία από τις σημαντικότερες συλλογές έργων τέχνης Ελλήνων καλλιτεχνών και θα εξελισσόταν σε έναν από τους κυριότερους εικαστικούς κόμβους της σύγχρονης ελληνικής τέχνης στην Ελλάδα.

Με σκοπό την προαγωγή των γραμμάτων, των τεχνών και των επιστημών, το ΜΙΕΤ ξεκίνησε μια συντονισμένη προσπάθεια αγοράς έργων τέχνης Ελλήνων ζωγράφων και γλυπτών, η δουλειά των οποίων θεωρούνταν αντιπροσωπευτική των εικαστικών τάσεων της ελληνικής καλλιτεχνικής παραγωγής του 19ου και 20ου αιώνα. Έργα του Ν. Γύζη, του Ν. Λύτρα αλλά και πολλών σύγχρονων (Τσαρούχης, Βασιλείου, Σικελιώτης, Τέτσης, Μαυροειδής), προστέθηκαν στην συλλογή "καταδεικνύοτας την αλλαγή αντίληψης στην αγορά έργων, με κριτήρια πλέον ιστορικά και καλλιτεχνικά, στη βάση μιας μουσειολογικής θεώρησης της συλλογής." (Κ. Μεντζαφού-Πολύζου).

Η συλλογή ξεκίνησε να συγκροτείται αμέσως μετά την ίδρυση της Εθνικής Τράπεζας, το 1841 (ήταν το πρώτο χρηματοπιστωτικό ίδρυμα που ιδρύθηκε στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους), από τους τότε διοικητές της, οι οποίοι είχαν παραγγείλει την φιλοτέχνηση των προσωπογραφιών τους από τους γλύπτες Ι. Κόσσο, Λ. και Γ. Φυτάληψ και από τον ζωγράφο Γ. Ιακωβίδη. Την σκυτάλη του εμπλουτισμού της συλλογής ανέλαβε αργότερα ο φιλότεχνος διοικητής Σ. Στρέιτ (1896-1910), σημαντική όμως ενίσχυση σημειώθηκε κατά την περίοδο 1975-1988, όπου ο αριθμός των έργων σχεδόν τριπλασιάστηκε.

Στο λεύκωμα που εκδόθηκε το 1990 με τίτλο Συλλογή Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης, παρουσιάζονται 172 Έλληνες καλλιτέχνες με 224 έργα τους, τα οποία συνοδεύονται από ένα εισαγωγικό σημείωμα της καθηγήτριας στο ΑΠΘ και ιστορικού της τέχνης Μ. Σκαλτσά, στο οποίο συνοψίζεται το σκεπτικό που διέπει τη συγκρότηση της συλλογής:

«Παρότι ο τρόπος που συγκροτήθηκε μια τέτοια συλλογή δεν μπορεί να έχει στόχο την αντιπροσώπευση σταθμών της ελληνικής ιστορίας της τέχνης, το αρκετά πλούσιο δείγμα, η γνώση και το αισθητήριο των υπευθύνων κατάφεραν να συνθέσουν μια συλλογή, που, εκτός από το υψηλό της επίπεδο, μπορεί και να εικονογραφήσει με επάρκεια αρκετά σημεία της πορείας που ακολούθησε η ελληνική τέχνη.

Ξεκινώντας από τη γλυπτική, που αντιπροσωπεύεται με το μικρότερο δείγμα, θα σταματούσε κανείς στα έξοχα κομμάτια σημαντικών δασκάλων της ελληνικής γλυπτικής, όπως οι Απάρτης, Ζογγολόπουλος, Καλαμάρας, Καπράλος, Λουκόπουλος, Παππάς, Σκλάβος, Τόμπρος, αλλά και καλλιτεχνών που έδωσαν με το έργο τους σημαντική ώθηση προς την κατεύθυνση των σύγχρονων επιτεύξεων, όπως οι Απέργης, Βερναρδάκη, Βογιατζόγλου, Γεωργιάδης, Καλακαλάς, Μακρής, Ξενάκης, Σπητέρη, Χρυσοχοΐδου, καθώς και νέων καλλιτεχνών, που με το έργο τους δημιουργούν τη σύγχρονη ελληνική γλυπτική, όπως οι Αρμακόλας, Δικέφαλος, Λάμπρου, Παπαγιάννης κ. ά.

Σχετικά με τη ζωγραφική, μια και, όπως σημειώθηκε, η συλλογή άρχισε να συγκροτείται στα μέσα της δεκαετίας του '60, χωρίς στους στόχους της επιλογής να είναι η αναδρομική σύνθεση ενός πανοράματος της ελληνικής ιστορίας της τέχνης, λίγα έργα αφορούν το ως το '60 χρονικό διάστημα, περισσότερα τη δεκαετία του '60, ενώ για τη δεκαετία του '70 ένας μεγάλος αριθμός πινάκων καλύπτει με επάρκεια μερικές από τις εικαστικές τάσεις της. Αρκετά έργα νέων καλλιτεχνών συνθέτουν το τμήμα της συλλογής που συγκροτείται στη δεκαετία που διανύουμε.»
Όταν το 2004 πρόεδρος της Εθνικής Τράπεζας ανέλαβε ο Τάκης Αράπογλου, ο μουσειακός χαρακτήρας της καλλιτεχνικής συλλογής της Εθνικής ήταν βεβαιωμένος, οπότε κύριο μέλημα του κ. Αράπογλου ήταν, σύμφωνα με τα λεγόμενα του ίδιου, η συμπλήρωση της συλλογής με έργα ζωγράφων ή καλλιτεχνικών ρευμάτων, που μέχρι τότε δεν αντιπροσωπεύονταν, αλλά και η συντήρηση και αποκατάσταση όλων των έργων καθώς και η επιστημονική τεκμηρίωση και πλήρης καταγραφή τους, σύμφωνα με τις πιο σύγχρονες μουσειολογικές αντιλήψεις.


Σήμερα η συλλογή της Εθνικής Τράπεζας αριθμεί περίπου 2.500 έργα ζωγραφικής, γλυπτικής και χαρακτικής, μέρος των οποίων θα εκτεθούν για το κοινό από την Πέμπτη 4 Δεκεμβρίου στην Εθνική Πινακοθήκη. Η επιλογή τους έχει γίνει με χρονολογικά κριτήρια, έτσι ώστε να καλύπτονται όλοι οι σημαντικοί σταθμοί στην ιστορία της ελληνικής τέχνης του 19ου και 20ου αιώνα. Η έκθεση θα διαρκέσει ως τις 22 Μαρτίου 2008.