Αντόν Τσέχωφ (1860-1904)

Θεωρείται ως ένας από τους σημαντικότερους ρώσους συγγραφείς και δραματουργούς. Ο Αντόν Πάβλοβιτς Τσέχωφ είναι γνωστός κυρίως για τα διηγήματα, τα θεατρικά έργα και τα μυθιστορήματα που έχει γράψει. Το τρίτο από τα έξι παιδιά της οικογένειάς του πέρασε δύσκολα παιδικά χρόνια με πατέρα αλκοολικό και παππού πρώην δουλοπάροικο, μεγαλώνοντας μέσα σ’ ένα πολύ αυστηρό και θρησκευτικό περιβάλλον. Η ανέχεια τον ανάγκασε από πολύ νωρίς να βγάλει μόνος του τα προς το ζειν, δουλεύοντας στο τυροκομείο του πατέρα του παράλληλα με το σχολείο.

Παρά το πρόβλημα του αλκοολισμού, ο πατέρας του ήταν πολύ αυστηρός ως προς το θέμα της μόρφωσης και της εκπαίδευσης των παιδιών του. Το 1967 φοίτησε με τον αδερφό του στο ελληνικό δημοτικό σχολείο του Νικολάου Βουτσινά, ενώ από το 1968 στο ρώσικο σχολείο της περιοχής του. Καλός μαθητής δεν υπήρξε ποτέ, αλλά ήδη από τα χρόνια αυτά απέκτησε τη φήμη του παραμυθά και του ευφυολόγου. Όταν το 1875 η οικογένειά του πτωχεύει και φεύγει στη Μόσχα, ο Τσέχωφ μένει πίσω για να ολοκληρώσει τις σπουδές του, ενώ παράλληλα εργάζεται για να μπορέσει να ζήσει.

Δεκαεννέα χρονών μπαίνει στο ιατρικό τμήμα του πανεπιστημίου Μόσχας, κάτι που τον οδήγησε στη διαμόρφωση μιας υλιστικής κοσμοθεωρίας που τον βοήθησε να αποσαφινήσει τις προοδευτικές του απόψεις. Είναι η εποχή που πρωτοαρχίζει να γράφει. Μονόπρακτα και χιουμοριστικές σκηνές στην αρχή, διηγήματα στη συνέχεια. Κάποια από αυτά δημοσιεύονται σε περιοδικά. Δημοσιεύονται κάπου 300 κείμενά του, ενώ συνεργάζεται με χιουμοριστικά περιοδικά της Μόσχας και της Πετρούπολης σατιρίζοντας την καθημερινή ζωή στους δρόμους. Έναν χρόνο πριν πάρει το πτυχίο του εκδίδει το πρώτο του βιβλίο με τίτλο Παραμύθια της Μελπομένης. Χαρακτηρίζεται ως πρωτοπόρος καλλιτέχνης της νέας γενιάς. Ο ίδιος έλεγε πως στη ζωή του είχε δύο αγάπες: τη «νόμιμη γυναίκα» του, εννοώντας την Ιατρική και την «ερωμένη» του, που δεν ήταν άλλη από τη Λογοτεχνία. Ασχολήθηκε και με τα δύο με εξαιρετική επιτυχία και υπευθυνότητα. Σταθερός στις αξίες του, βαθιά ανθρωπιστής (έχτισε δύο σχολεία από έρανους που συγκέντρωσε ο ίδιος) δεν έπαψε να πολεμά κάθε μορφής αδικία. Ως γιατρός βοηθούσε τους ανήμπορούς και παρόλο που είχε προσβληθεί από φυματίωση, δεν δίστασε να ταξιδέψει ως τη Σιβηρία για να δει ιδίοις όμμασι τις συνθήκες διαβίωσης των φυλακισμένων που υπήρχαν εκεί.

Το 1898 ανεβάζει το θεατρικό έργο του Ο Γλάρος το οποίο γνώρισε τεράστια επιτυχία χαρίζοντας αναγνώριση και καταξίωση στον συγγραφέα. Αμέσως μετά ακολουθεί Ο Θείος Βάνιας, ενώ το 1901 παίζονται Οι Τρεις Αδερφές και τρία χρόνια αργότερα Ο Βυσσινόκηπος, τα σημαντικότερα θεατρικά έργα του. Σε όλα θριαμβεύει, ενώ ήδη από το 1899 έχει εκλεχθεί μέλος της Ρωσικής Ακαδημίας. Το 1904 η κατάσταση της υγείας του επιδεινώνεται ραγδαία και πεθαίνει σε ηλικία μόλις 44 ετών.

Οι ήρωες του Τσέχωφ είναι άνθρωποι της ανώτερης κυρίως τάξης, που χάνονται μέσα στην πνιγερή ατμόσφαιρα της ρώσικης επαρχίας, που ο ίδιος τόσο καλά γνώρισε όντας γιατρός. Έχει ειπωθεί για τον Τσέχωφ, ότι ουσιαστικά τίποτα δε συμβαίνει στα έργα του. Η αδράνεια είναι εξαπλωμένη παντού. Συνήθως βλέπουμε την ιστορία της αναστάτωσης κάποιων ηρώων, από την «εισβολή» στη ζωή τους κάποιων άλλων, πιο κοσμικών, πιο «σημαντικών» ηρώων. Οι ήρωές του είναι αυτοί που μένουν πίσω και βλέπουν ότι έχουν θυσιάσει τη ζωή τους σ’ έναν σκοπό, που αρνείται να δικαιώσει την ύπαρξή τους. Και όλα αυτά, ενώ ο χρόνος περνάει αμείλικτα. Οι εισβολείς έρχονται να αναταράξουν τις ζωές των ηρώων και φεύγουν, επιτείνοντας την αίσθηση ματαιότητας στις ζωές αυτών που μένουν πίσω.

Το ανανταπόδοτο στον έρωτα, τα ερωτικά τρίγωνα και οι συγκρούσεις είναι μοτίβα πάντα παρόντα στα έργα του, καθώς και ο ρόλος της φύσης, που αντανακλά το έντονο ενδιαφέρον του Τσέχωφ για την οικολογία και την αγάπη του για το φυσικό περιβάλλον. Αλλά και οι θυελλώδεις έρωτές του αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης και καυστικών σχολίων, διαμέσου των ηρώων του. Η ειρωνική αποδοχή της ζωής και το στοιχείο του αυτοσαρκασμού είναι παράγοντες του κωμικού και ταυτόχρονα του πικρού στοιχείου που διαπνέει τα έργα του.
Στην πατρίδα του θεωρείται ότι ανήκει στους σπουδαιότερους συγγραφείς της Ρωσίας και στο θέατρο, θεωρείται από τους σημαντικότερους δραματουργούς παγκοσμίως.

Ο μύθος της Χαμένης Ατλαντίδας

Ένα ιδιαίτερο κείμενο γράφτηκε τον 4ο αιώνα π.Χ. από τον κορυφαίο Έλληνα φιλόσοφο Πλάτωνα. Θέμα του ένας μύθος που προϋπήρχε της εποχής του κατά χίλια περίπου χρόνια και είχε φτάσει ως εκείνον από τον θείο του, Σόλωνα, ο οποίος με τη σειρά του τον είχε μάθει από κάποιον Αιγύπτιο ιερέα. Ο μύθος αφορούσε στην ύπαρξη και τον αφανισμό ενός από τους πιο προηγμένους πολιτισμούς της προϊστορικής εποχής. Ένας λαός με υπερφυσικές ικανότητες και θεϊκή καταγωγή, γίγαντες στο ανάστημα, αξεπέραστοι έμποροι και ταξιδευτές. Πρόκειται για τους Άτλαντες και την αυτοκρατορία που κατάφεραν να δημιουργήσουν, την Ατλαντίδα.

Το όνομά τους παρμένο από τον Άτλαντα, τον Τιτάνα που βαστούσε στους ώμους του το βάρος της γης και τ’ ουρανού. Ο πολιτισμός τους τόσο εκλεπτυσμένος και η τεχνολογία τους τόσο εξελιγμένη, που δεν άργησαν να γίνουν σημαντική υπερδύναμη της εποχής. Η γη τους πλούσια σε κοιτάσματα και πρώτες ύλες, καταπράσινη, με τρεχούμενα νερά παντού, ένας παράδεισος επί γης που τους χάριζε πλούτο και ευημερία. Όλοι τους φοβούνταν και τους σέβονταν ταυτόχρονα. Ανάμεσά τους οι Αθηναίοι και οι Αιγύπτιοι.

Μέσα από τους διαλόγους Κριτίας και Τιμαίος ο Πλάτωνας αφηγείται όλα τα θαυμαστά και απίστευτα που αφορούσαν στους πανίσχυρους Άτλαντες με τη θεϊκή δύναμη. Το κείμενο τοποθετεί την Ατλαντίδα πέρα από τις Πύλες των Ηρακλειδών, το σημερινό στενό του Γιβραλτάρ. Οι Αιγύπτιοι περιέγραψαν την Ατλαντίδα ως ένα νησί περίπου 700 χλμ σε πλάτος, αποτελούμενο κυρίως από βουνά στο βόρειο μέρος και κατά μήκος της ακτής, και με μια μεγάλη στενόμακρη πεδιάδα στα νότια που «εκτείνεται σε μια κατεύθυνση 3,000 στάδια (600χμ) και 2,000 στάδια (400χμ) στην άλλη». Το νησί έμοιαζε να αποτελείται από μια σειρά ομόκεντρων δακτυλίων γης, που χωρίζονταν μεταξύ τους από στενές θαλάσσιες ζώνες. Κάθε πέρασμα προς την πόλη φρουρούνταν με πύλες και πύργους, και τείχη περιτριγύριζαν κάθε δακτύλιο γης. Τα τείχη ήταν κατασκευασμένα από κόκκινη, λευκή και μαύρη πέτρα που έβγαλαν από τις τάφρους, και ήταν επικαλυμμένα με μπρούντζο, κασσίτερο και ορείχαλκο αντίστοιχα.

Η ακμή δεν κράτησε πολύ. Σύντομα, οι ανθρώπινες αδυναμίες κυρίευσαν στους εκλεπτυσμένους Άτλαντες κι έτσι, έγιναν έρμαιο των παθών τους. Στράφηκαν ενάντια σε άλλους εύπορους λαούς με σκοπό να τους υποτάξουν. Στράφηκαν και εναντίον των Αθηναίων. Την πρώτη φορά ηττήθηκαν οι Άτλαντες. Όμως επέστρεψαν πάλι και πάλι, ώσπου οι Αθηναίοι τελικά λύγισαν. Οι θεοί τότε εξοργίστηκαν με τους άφρονες Άτλαντες κι αποφάσισαν να τους συμμορφώσουν. Η τιμωρία τους ήταν ο ολοκληρωτικός αφανισμός. Μέσα σε μια νύχτα έριξαν όλη τους την οργή επάνω τους, με αποτέλεσμα το μόνο που έμεινε από τον πάλαι ποτέ περίλαμπρο πολιτισμό της Ατλαντίδας να είναι μάζες από λάσπη και πυκνούς καπνούς. Αυτή τη μία νύχτα λέγεται πως ο άξονας της γης μετατοπίστηκε. Η ήπειρος της Ατλαντίδας χτυπήθηκε από καταστροφικούς σεισμούς και τέλος καταποντίστηκε και χάθηκε για πάντα στον σκοτεινό βυθό των ωκεανών.

Ο Πλάτωνας ίσως να μη χρησιμοποιεί στους διαλόγους του τυχαία την αντιπαράθεση Ατλάντων και Αθηναίων. Σύμφωνα με την Ιδανική Πολιτεία του, οι Αθηναίοι έχουν ήδη δημιουργήσει την ιδανική πολιτεία, στην οποία επικρατούν όλες οι αρχές και αξίες ενός ιδανικού κράτους. Η αντιπαράθεση με τους αλαζόνες Άτλαντες θα μπορούσε επομένως κάλλιστα να λειτουργήσει και σε συμβολικό επίπεδο, σε επίπεδο δηλαδή εννοιών. Πως πρόκειται για μια αφήγηση – παραβολή, που καμία σχέση δεν έχει με πραγματικά γεγονότα, αλλά χρησιμοποιήθηκε από τον Πλάτωνα για να επεξηγήσει τις πολιτικές του θεωρίες. Πολλοί μελετητές στηρίζονται σ’ αυτή την άποψη, ακυρώνοντας την ύπαρξή της Ατλαντίδας αυθής εξαρχής. Κάποιοι υποστηρίζουν πως ο Πλάτωνας βασίστηκε σε προηγούμενα γεγονότα, όπως την έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης ή τον Τρωικό πόλεμο, ενώ άλλοι επιμένουν ότι έλαβε έμπνευση από πιο σύγχρονά του γεγονότα όπως την καταστροφή της Ελίκης το 373 π.Χ. και την αποτυχημένη εισβολή της Σικελίας το 415-413 π.Χ.

Όπως και να’ χουν τα πράγματα, ο μύθος της χαμένης ηπείρου στα βάθη των ωκεανών δεν έπαψε ποτέ να σαγηνεύει, με αποτέλεσμα η ανακάλυψη της χαμένης Ατλαντίδας να έχει γίνει το ιερό δισκοπότηρο των απανταχού επιστημόνων, ερευνητών, εξερευνητών και τυχοδιωκτών, αλλά και της ίδιας της αρχαιολογίας. Παλάτια από χρυσό και ασήμι που περιμένουν να ανακαλυφτούν, ασύλληπτες τεχνολογικές ανακαλύψεις, ένας εκλεπτυσμένος πολιτισμός που αναπτύχθηκε πολύ πρωτύτερα από τον μινωικό και τον αιγυπτιακό, κάποιοι θέλουν τον πολιτισμό των Μάγια και των Αζτέκων ως τα τελευταία απομεινάρια του χαμένου πολιτισμού της Ατλαντίδας, ένα χαμένο βασίλειο πέρα από τις στήλες του Ηρακλέους, στα βάθη της Μεσογείου ή του Ατλαντικού και το μοναδικό κλειδί που μπορεί να ξεκλειδώσει αυτό το βαρυσήμαντο μυστικό κλεισμένο μέσα σε ένα και μοναδικό κείμενο που δεν ξέρουμε αν είναι κομμάτι της ιστορίας ή αν πρόκειται απλά για την φαντασίωση ενός μεγάλου φιλοσόφου.

Έτσι, η αναζήτηση του χαμένου θησαυρού συνεχίζεται πυρετωδώς μέχρι τις μέρες μας και παρόλο που σύγχρονες τεχνολογικές μέθοδοι φέρνουν στο φως συνεχώς καινούργια στοιχεία, τοποθετώντας την χαμένη ήπειρο κάθε φορά και σε διαφορετικό σημείο της γης, ο γρίφος εξακολουθεί να αντιστέκεται σθεναρά σε κάθε είδους επεξήγηση και ερμηνεία, αρνούμενος να δώσει τέλος σε ένα συναρπαστικό κυνηγητό που ξεκίνησε από τα βάθη του χρόνου για να φτάσει στο σήμερα, και συνεχίζει να διατηρεί ακόρεστη την ασίγαστη δίψα του ανθρώπου για περιπέτεια και νοητικά ταξίδια στις σφαίρες του άπιαστου, του μυστηριώδους και του ονειρικού. Ίσως ο δρόμος προς τη λύση του πολυσυζητημένου γρίφου να είναι πιο κοντά μας από όσο νομίζουμε. Ίσως να έγκειται στα ίδια τα λόγια του Πλάτωνα και στην πεποίθησή του πως ο δρόμος προς τη γνώση περνά μέσα από τη φαντασία...

Σοφία Εγγαστρωμένου - Σλήμαν: η "ομηρική σύζυγος"

Αρσακειάς με άριστη γνώση της αρχαίας ελληνικής, από μεσοαστική οικογένεια, με καλή ανατροφή, όμορφο παρουσιαστικό, σεμνή και λιγομίλητη, κοπέλα από σπίτι, όπως θα λέγαμε. Το μέλλον της προδιαγεγραμμένο, αφού είχε όλα τα προσόντα να δεχτεί ένα πετυχημένο συνοικέσιο και να ζήσει μια αξιοπρεπή και ήσυχη οικογενειακή ζωή ως τα βαθιά γεράματα.

Το συνοικέσιο δεν άργησε να’ ρθει. Πλούσιος ο γαμπρός, αυτοδημιούργητος, χρόνια στο εμπόριο, ολίγον ηλικιωμένος και αδιάφορος στην όψη, μικροκαμωμένος, κοντός, με ασυνήθιστα μεγάλο κεφάλι και αραιά μαλλιά, χωρισμένος και πατέρας τριών παιδιών, όμως με ψυχή ατρόμητη και με ακάματο πείσμα και ενθουσιασμό μικρού παιδιού. Γερμανός στην καταγωγή με αμερικανική υπηκοότητα, με αμφισβητούμενο πτυχίο αρχαιολόγου που απέκτησε τελευταία μάλλον χάρη στην βαρύνουσα οικονομική του επιφάνεια, με μια εμμονή για τον ελληνικό πολιτισμό και μια ασίγαστη λαχτάρα να ανακαλύψει τον τόπο που ενέπνευσε το έπος που βρισκόταν στο προσκέφαλό του από παιδί, το Ίλιον που περιέγραφε ο αγαπημένος του ποιητής Όμηρος στην Ιλιάδα.

Δεν είχε καιρό που είχε αμολήσει λυτούς και δεμένους να του βρουν την ιδανική σύντροφο που θα τον ακολουθούσε στην εκπλήρωση αυτού του τρελού ονείρου. Μια γυναίκα «με ελληνοπρεπή εμφάνιση, μαύρα μαλλιά και ή το δυνατόν όμορφη και στοργική». Η εικόνα της Ελληνίδας, όπως την είχε εμπνευστεί από τα ομηρικά έπη και όπως την φαντάζονταν οι μορφωμένοι γερμανοί συμπατριώτες του: μια μορφή ανταποκρινόμενη στο αρχαίο ελληνικό ιδεώδες, που θα είχε άριστες γνώσεις της αρχαίας ελληνικής, θα μπορούσε να απαγγείλει Όμηρο από το πρωτότυπο, αλλά κυρίως να ήταν Ελληνίς. «Ζητείται Ελληνίς» είχε γράψει στον θείο της Σοφίας και εκείνος του’ στειλε φωτογραφία της. Την ερωτεύτηκε με την πρώτη ματιά.

Το όνομά του: Ερρίκος Σλήμαν.

Η δεκαεπτάχρονη Σοφία είχε όλα όσα ζητούσε από τη σύζυγό του ο επίδοξος γερμανός αρχαιολόγος. Η «Ελληνίς, λάτρις του Ομήρου» με τα μαύρα μαλλιά και ένα ίχνος θλίψης να πλανάται στο ωραίο πρόσωπό της που της χάριζε μια δωρική σχεδόν ευγένεια και γαλήνη, ανταποκρινόταν στο οραματικό στοιχείο έμπνευσης αυτής του της απόφασης, μιας και ο μύθος του περίφημου «Ζεύγους της Αρχαιολογίας», συνεπαγόταν την καθυπόταξη της πραγματικότητας στο ιδεώδες, έναν ιδεατό κόσμο που δημιούργησε ο ίδιος και που ήδη είχε εντάξει και κείνη μέσα του, πριν ακόμα τη γνωρίσει. Ήταν η εκλεκτή, κι ας μην το γνώριζε ακόμα!

Τι ήξερε όμως η Σοφία για τον σαρανταεπτάχρονο Σλήμαν, η οποία τόσο πειθήνια δέχεται το προξενιό και τη θέληση γονιών και θείου; Για κείνους, είχαν πετύχει λαχείο. Όλοι μιλούσαν για την παραμυθένια της τύχη, τον πρίγκιπα του παραμυθιού. Για κείνη όμως δεν έπαυε και ο γάμος, αλλά και εκείνη, να αποτελούν αντικείμενο συναλλαγής μεταξύ του Ερρίκου και του πατέρα της. Ήξερε επίσης πως, όντας εκατομμυριούχος, δεν είχε καμία αξίωση για προίκα, πράγμα μάλλον σπάνιο, και ότι υπήρχαν οι προδιαγραφές να ευεργετηθεί από αυτόν τον γάμο και ολόκληρο το σόι της. Θα παντρευόταν έναν ξένο, ηλικιωμένο και ζάμπλουτο άνθρωπο που είχε βαλθεί σώνει και καλά να γίνει αρχαιολόγος. Και στο κάτω-κάτω, ποιος ξένος που έρχεται στην Ελλάδα δεν κάνει κάτι σ’ αυτόν τον τομέα, όλοι λίγο-πολύ εκείνη την εποχή κάπου έσκαβαν!

Δεν γνωρίζουμε αν τον είχε δει σε φωτογραφία πριν την άφιξή του ή όχι. Άλλωστε και η όχι και τόσο ελκυστική εμφάνιση στο παρουσιαστικό ενός άντρα, δεν έπαιζε κανέναν ρόλο στην επιλογή γαμπρού. Ούτε και ο χαρακτήρας του. Δεν θα μπορούσε, άλλωστε, να γνωρίζει εκ των προτέρων τον δύστροπο, σύμφωνα με τους βιογράφους του Σλήμαν, και γεμάτο έπαρση χαρακτήρα του, ούτε την απρόβλεπτη ψυχοσύνθεσή του, που θα αποτελέσει λίγες μόνο δεκαετίες μετά τον θάνατό του, αντικείμενο μελέτης στα πλαίσια ψυχαναλυτικών ερευνών με θέμα την ιδιοφυΐα. Και φυσικά, δεν ήταν σε θέση να φανταστεί πόσο η ιδιοφυής ιδιοσυγκρασία του άντρα της με την αμύθητη περιουσία που θα τον γέμιζε από ένα δυσβάστακτο για τους γύρω του αίσθημα «παντοδυναμίας» και τους κάθε άλλο παρά αβρούς τρόπους του με τις απότομες, χολερικές μεταπτώσεις του, θα επηρέαζε αρνητικά το υπόλοιπο της ζωής της..

Η πρώτη τους συνάντηση ήταν μια απογοήτευση για κείνη. Είχε διαπιστώσει ότι ήταν κοντύτερός της! Της υπαγορεύει μια επιστολή-πρόγραμμα, σαν καταστατικό μιας σχέσης, κατατοπίζοντάς την πλήρως για τις προσδοκίες και τις απαιτήσεις του. Την προειδοποιεί απερίφραστα για όσα στη συμπεριφορά της θα μπορούσαν να τον δυσαρεστήσουν. Σα να της διαμήνυε με ύφος δασκαλίστικο όρους απαράβατους. Με λίγα λόγια, της ζητούσε να απαρνηθεί τα πάντα στη ζωή της, ακόμα κι αυτά που θα μπορούσαν να είναι αυτονόητα, για να παντρευτεί έναν… δάσκαλο, που μιλάει περιφρονητικά για την ικανοποίηση των αισθήσεων και που θα ήταν υποχρεωμένη να τον αγαπά από… σεβασμό, επειδή αυτό ήταν το θέλημα των γονιών της.

Δάσκαλος και μαθήτρια: αυτό είναι το δίπτυχο που ανήκει στην εννοιολογική πανοπλία του Σλήμαν. Μάθηση, σεβασμός, υπακοή, λέξεις-κλειδιά που υπόσχονταν την άνευ όρων υποταγή και την πλήρη αυτοταπείνωση μιας νέας και όμορφης γυναίκας. Ο Ερρίκος είχε φέρει με τη βία το πεπρωμένο στα μέτρα του. Ούτε διαμάντια ούτε μαργαριτάρια της χάρισε ο ζάπλουτος Ερρίκος στον γάμο τους και η φωτογραφία που έχει διασωθεί από την «ευτυχή» στιγμή δεν δίνει την εντύπωση ενός ιδιαίτερα ευτυχισμένου ζευγαριού. Εκείνος είναι ερωτευμένος. Εκείνη… όχι…

Η πρώτη δημόσια αντίδραση της Σοφίας: «Καλύτερα να πεθάνω παρά να ζήσω στο πλευρό αυτού του άντρα» δείχνει αρκετά ξεκάθαρα σε ποιο βαθμό είχε συνειδητοποιήσει εξ’ αρχής τις συνέπειες που θα είχε στον συναισθηματικό της κόσμο μια συμβίωση υπό τις συνθήκες που της επέβαλλε ο παράξενος αυτός ξένος και όπως ήταν αναμενόμενο, τα πρώτα συμπτώματα κατάθλιψης δεν άργησαν να φανούν. Είναι πολύ νέα και της λείπει ύπνος. Πέρα όμως από τη σωματική εξουθένωση, υπήρχε και μεγάλη πνευματική υπερκόπωση. Ο Σλήμαν, μέγας λάτρης της γλωσσομάθειας (γνώριζε είκοσι γλώσσες!) και δάσκαλος απαιτητικός, της έκανε κανονικό μάθημα σε ό,τι συνέπαιρνε τον ίδιο, στις γλώσσες, την ιστορία, τη γεωγραφία, τα αρχαία ελληνικά, την αρχαιολογία, χωρίς να βλέπει πως εκείνη ήταν έτοιμη να καταρρεύσει. Ο Ερρίκος, αφέντης και προστάτης της, ορίζει τη ζωή της ακόμα και σε θέματα που θα έπρεπε να είχε εκείνη, ως γυναίκα, το λέγειν, π.χ. το νοικοκυριό, το φαγητό της ημέρας, την γκαρνταρόμπα της.

Γυρίζουν όλο τον κόσμο. Εκείνος σε μια αδιάκοπη προσπάθεια να συνδεθεί με τους αρχαιολογικούς κύκλους που θα τον στήριζαν στο μεγάλο του σχέδιο να ανακαλύψει την Τροία, κι εκείνη να μένει πίσω στα δωμάτια των πολυτελών ξενοδοχείων. Οι μακρόχρονες απουσίες του ήταν ένα στοιχείο που θα χαρακτήριζε εφ’ όρου ζωής την συζυγική τους ζωή και για το οποίο εκείνη ποτέ δεν θα σταματούσε να παραπονιέται. Μένει μόνη σε ξενοδοχεία και πολυτελείς επαύλεις στις πιο μεγάλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και θέρετρα, για μεγάλα χρονικά διαστήματα, χωρίς να ξέρει πότε θα επιστρέψει ο σύζυγός της, μακριά από την αγαπημένη της οικογένεια, μακριά από την Ελλάδα που υπεραγαπά, χωρίς χρήματα, χωρίς επικοινωνία με κανέναν, ξένη μέσα στο ίδιο της το σπίτι, φοβισμένο μαθητούδι του άντρα της. Εκείνη καταρρέει κι εκείνος εκλαμβάνει την επικίνδυνη κατάσταση της Σοφίας ως έλλειψη ψυχικού σθένους απέναντι στις απαιτήσεις της ζωής κι αυτό τον κάνει να δυσανασχετεί γιατί το θεωρεί απλώς ως έλλειψη αυτοπειθαρχίας.

Οι γονείς της εμβρόντητοι που είδαν το «παιδί» σ’ αυτή την κατάσταση, χλωμό, βασανισμένο, άρρωστο, δυστυχισμένο, όταν επέστρεψαν κάποια στιγμή στην Ελλάδα, κατηγόρησαν τον Ερρίκο απερίφραστα πως τους είχε εξαπατήσει όλους. Η απάντηση του ίδιου στις κατηγορίες: «Εσείς πουλήσατε την κόρη σας σαν πραμάτεια!». Τότε η Σοφία, ανάμεσα σε «αγοραστή» και «πωλητή», αντικείμενο συναλλαγής και «θύμα» τους, παίρνει θέση. «Καλύτερα να πεθάνω, παρά να ζήσω στο πλευρό αυτού του άντρα» δηλώνει ενώπιον μαρτύρων. Ήταν μια φοβερή στιγμή και για τους δύο. Ο Σλήμαν όμως ήξερε να τιμωρεί. Φεύγει και γράφει στον πεθερό του μια επιστολή που έσταζε φαρμάκι προειδοποιώντας τον πως αν τελικά «συγχωρούσε» τη Σοφία γι’ αυτό που ξεστόμισε, θα γινόταν με τον όρο να μην επιστρέψουν ποτέ πια στην Αθήνα!

Φεύγει εξοργισμένος για την Σαντορίνη. Το ταξίδι στο Αιγαίο του δίνει μεγάλη ευτυχία. Γίνεται ξανά ο περιηγητής που πάντα ήταν και που πάντα θα είναι, ο περιπετειώδης ήρωας που αντιπαρέρχεται όλες τις κακουχίες κυνηγώντας την έμπνευση σε μια αέναη αναζήτηση. Ζει έντονα την Ελλάδα στις Κυκλάδες του φωτός που αναζητούν το σκοτάδι, για να ξαναβγεί μέσα από αυτό η λάμψη ενός πανάρχαιου πολιτισμού. Η Ελλάδα που αγαπά. Η πατρίδα της Σοφίας. Μέσα στο μυθικό, εκστατικό περιβάλλον ο θυμός του ξεθυμαίνει. Θα’ θελε να την έχει κοντά του. Της γράφει. Κι όταν μαθαίνει πως είναι άρρωστη, παίρνει αμέσως το πρώτο πλοίο για τον Πειραιά. Η διάγνωση που κάνει ο γιατρός για την αρρώστια της είναι αυτολεξί: «η Σοφία πάσχει από τον Ερρίκο Σλήμαν». Έπασχαν ο ένας απ’ τον άλλον, θα ήταν ίσως μια πιο ακριβής διατύπωση…

Επόμενος σταθμός του η Μικρά Ασία. Εκείνη δεν ακολουθεί σ’ αυτό το ταξίδι. Την τοποθεσία της Τροίας στον λόφο του Χισαρλίκ, την είχε μάθει από συνάδελφο αρχαιολόγο, ο οποίος δεν είχε βέβαια τις οικονομικές δυνατότητες να ξεκινήσει ο ίδιος ανασκαφές στην περιοχή. Οι σημειώσεις στο ημερολόγιό του Ερρίκου είναι ενθουσιώδεις. Είναι πεπεισμένος πως αναπνέει τον αέρα του Ομήρου, βλέπει μπροστά του τον Πάρη και την Ωραία Ελένη, τον Δούρειο Ίππο. Ανακαλύπτει ένα αγγείο με «ανθρώπινη στάχτη» και πείθεται πως στα χέρια του κρατά την απόδειξη της ύπαρξης της ομηρικής πόλης. Η ανασκαφή ήταν δοκιμαστική. Όταν θα ξαναεπιστρέψει μερικούς μήνες αργότερα για την κανονική αυτή τη φορά ανασκαφή, δεν θα είναι μόνος. Θα είναι και η Σοφία μαζί του.

Παρά τη βασανιστική τους συμβίωση, εκείνη μένει στο πλευρό του ως την τελευταία στιγμή, τον ακολουθεί στις μεγάλες του ανακαλύψεις, γίνεται πειθήνια μαθήτριά του και εξελίσσεται και η ίδια σε αξιόλογη αρχαιολόγο. Ο Σλήμαν αρχίζει να την παίρνει στα σοβαρά. Δεν απευθύνεται πλέον σε μια πληγωμένη κοπέλα δεκαοκτώ χρονών, αλλά σε μια ώριμη και δύσκολη ερωμένη, που με τις αναπάντεχες αντιστάσεις της ανατρέπει τα σχέδιά του και του αναστατώνει τη ζωή. Η γυναίκα των ονείρων του, το υπάκουο πλάσμα, αντιστέκεται και επαναστατεί, πράγμα που δεν το περίμενε. Δεν περίμενε ότι οι δυο τους θα πρωταγωνιστούσαν σε μια ισότιμη μάχη των δύο φύλων, δύο ηλικιών, δύο νοοτροπιών, δύο πολιτισμών. Παρά τους ομηρικούς καβγάδες τους όμως, εκείνος εξακολουθεί να την θεωρεί αναπόσπαστο μέρος του βίου και του έργου του. Κι όταν έρχεται η μεγάλη ανακάλυψη, όταν οι σκαπάνες χτυπούν πάνω στον μυθικό θησαυρό του Πριάμου, εκείνη γίνεται η μούσα του.

Η Τροία υπάρχει! Ο Όμηρος είχε δίκιο! Η ανακάλυψη είναι συνταρακτική και μεταφέρεται αυτόματα σε όλο τον κόσμο. Δεν γνωρίζει ακόμα πως έχει πέσει έξω στην χρονολόγησή του κατά 1000 περίπου χρόνια. Η Τροία που ανακάλυψε είναι μια βασιλική έδρα κατοικημένη ήδη από το 2600-2400 π.Χ. και αντιστοιχεί από τα συνολικά εννέα στρώματα που έκρυβε ο λόφος του Χισαρλίκ, στη λεγόμενη Τροία ΙΙ. Η πόλη του Πριάμου βρισκόταν τρία μόνο μέτρα ψηλότερα, στο στρώμα Τροία VI και θα την ανακάλυπτε τελικά είκοσι χρόνια αργότερα ο συνεργάτης και διάδοχος του Σλήμαν στις ανασκαφές, Βλιλχελμ Νταίρπφελντ. Από τη λαχτάρα του να φτάσει στα κατώτερα στρώματα… την είχε προσπεράσει!

Η χρονιά εκείνη όμως, το έτος 1873, ήταν αναμφισβήτητα η χρονιά του "Ζεύγους της Αρχαιολογίας". Μετά από αγώνα χρόνων, ο Ερρίκος Σλήμαν κατάφερε να φτάσει στον κολοφώνα της δόξας του. Είναι επιτέλους διάσημος. Το ίδιο και η Σοφία. Είναι η ώρα της φημισμένης φωτογραφίας. Η Ελληνίδα σύζυγος του διάσημου γερμανού αρχαιολόγου που ανακάλυψε την Τροία του Ομήρου, η «ομηρική» Ελληνίδα με το μελαγχολικό βλέμμα που αποθανατίζεται φορώντας τα βαριά στολίδια του «θησαυρού», τα βασιλικά χρυσαφικά στο στήθος και τον λαιμό, το διάδημα της «Ωραίας Ελένης» στα μαύρα της μαλλιά…

Ο Σλήμαν μοιράζει ανά την υφήλιο αντίτυπα της φωτογραφίας της. Έθετε την ιδιωτική του ζωή στην υπηρεσία της δημοσιότητας με τρόπο ευρηματικό. Ποιος από τους σεβάσμιους συναδέλφους του θα μπορούσε έστω να φανταστεί την προβολή μιας αρχαιολογικής ανακάλυψης με τη φωτογραφία της γυναίκας του; Ο Σλήμαν ήξερε τι έκανε. Η δική του γυναίκα δεν ήταν μια οποιαδήποτε γυναίκα. Ήταν μια γυναίκα νέα και όμορφη. Το κυριότερο όμως όλων… ήταν Ελληνίδα. Με αυτή την περίφημη φωτογραφία, υποδήλωνε πως η Ελληνίδα γυναίκα του και ο θησαυρός αποτελούσαν άρρηκτη ενότητα, ακυρώνοντας κάθε διένεξη περί γνησιότητας των ευρημάτων. Μαζί της είχε ανακαλύψει την Τροία. Κι εκείνη ήταν πλέον εκεί, στο πλευρό του, σε μια στάση απόλυτης αλληλεγγύης και αφοσίωσης. Όπως το ονειρευόταν. Όπως θα’ πρεπε να είναι. Όλα τ’ άλλα δεν έπαιζαν κανέναν ρόλο...

Ο Τιτσιάνο στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης

24 έργα ιταλών καλλιτεχνών της Αναγέννησης θα ταξιδέψουν στην Αθήνα από μεγάλα μουσεία και ιδρύματα της Ιταλίας στα πλαίσια της έκθεσης, με τίτλο: "Από τον Tiziano στον Pietro da Cortona: το Ιερό – ο Μύθος – η Ποίηση", με την οποία θα υποδεχτεί φέτος το φθινόπωρο το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης. Ανάμεσά τους και επτά ιδιόχειρα έργα του μεγάλου βενετού καλλιτέχνη Τιτσιάνο Βετσέλιο, ή Τισιανό όπως είναι ευρύτερα γνωστός στο ελληνικό κοινό, σημαντικού εκπροσώπου της αναγεννησιακής τέχνης. Λίγοι ίσως θα γνωρίζουν πως ο Τιτσιάνο ήταν ο πρώτος δάσκαλος στον οποίο μαθήτευσε ο δικός μας Δομήνικος Θεοτοκόπουλος ή Ελ Γκρέκο, όταν έφυγε για πρώτη φορά από την γενέτειρά του, την Κρήτη, προς αναζήτηση νέων καλλιτεχνικών εκφραστικών οδών που άνθιζαν στην Ευρώπη του 16ου – 17ου αιώνα.

Μαρτυρίες τοποθετούν τη γέννηση του Τιτσιάνο ανάμεσα στο 1477 με 1490. Στα εννέα του χρόνια, ο πατέρας του τον έστειλε στη Βενετία, την καλλιτεχνική μητρόπολη της Ιταλίας αλλά και της Ευρώπης γενικότερα εκείνη την εποχή, όπου και γνωρίστηκε με τον επίσης σπουδαίο ζωγράφο Τζιορτζιόνε. Μεταξύ τους αναπτύσσεται φιλία και άρχισαν να ζωγραφίζουν από κοινού τοιχογραφίες στο Ριάλτο, την Πάδουα, το Παλάτσο των Δόγηδων στη Βενετία κ.α. Μέχρι τα μέσα του 16ου αι. ο Τιτσιάνο εξελίσσεται σε πρωταγωνιστική καλλιτεχνική φυσιογνωμία της Βενετίας, επιβάλλεται ως επίσημος προσωπογράφος των πιο μεγάλων αυλών της βόρειας Ιταλίας και γίνεται ο ευνοούμενος ζωγράφος του Κάρολου Ε’. Σε γενικές γραμμές έζησε βίο μοναχικό, παρόλο που είχε αποκτήσει δύο γιους από τη σύζυγό του Τσετσίλια. Πέθανε στην Βενετία από πανούκλα, την εποχή της μεγάλης επιδημίας, το 1576.

Παρόλο που ήρθε σε επαφή με πολλούς σημαντικούς καλλιτέχνες της εποχής του, ανάμεσά τους και ο Μιχαήλ Άγγελος, βαθιά επίδραση δέχτηκε από τον Τζιορζιόνε. Οι προσωπογραφίες του, με τις οποίες ασχολήθηκε καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του, δεν περιορίζονται μόνο στη φυσιογνωμική αλλά και στην ηθική διάσταση του πορτρέτου, μέσα από τη δραματική απόδοση των χαρακτηριστικών. Η ικανότητά του να διαγράφει τύπους, να συλλαμβάνει χαρακτήρες και να προσδιορίζει την ιστορία του κάθε προσώπου με μεγάλη εκφραστική δύναμη, οδήγησε στη δημιουργία μιας εικαστικής γλώσσας «ικανής», σύμφωνα με τον Γκαίτε «να πει τα πάντα». Στην αντίθεση της μάζας του φωτός και της σκιάς, η σκιά μετατρέπεται σε τόνο και μετατίθεται στο πραγματικό επίπεδο του χρώματος. Οι μορφές του ζωγράφου περιβάλλονται από μια σκοτεινή γραμμή, που τις κάνει να ξεχωρίζουν με ακρίβεια από το βάθος, το οποίο αν και δεν κυριαρχεί, επιβάλλει ωστόσο στον κεντρικό πυρήνα της σύνθεσης ένα ιδιαίτερο ψυχολογικό κλίμα.

Μέσα από τις χρωματικές και σχεδιαστικές του επιλογές διακρίνεται η αγωνία του καλλιτέχνη να εκφράσει τη δράση που περιέχεται στην κίνηση των μορφών που επιβάλλονται με τις λαμπερές τους φόρμες στον χώρο, αλλά και να συλλάβει με αποτελεσματικότητα και ευαισθησία μια ιδιαίτερη ατμοσφαιρική δόνηση. Το έργο του χαρακτηρίζεται από έναν έντονο κλασικισμό, όχι σαν αφηρημένη αναζήτηση, αλλά σαν επίμονη προσήλωση σε μια ισορροπία ανάμεσα στη λογική και στο αίσθημα. Παρόλο που δέχτηκε τις επιδράσεις του μανιερισμού, με τα μυώδη γυμνά, τις γλυπτικές στάσεις, τις κινήσεις των σωμάτων σε κυκλικά σχήματα και τα αντιστικτικά παιχνίδια, και του ρεαλισμού αργότερα, οι μορφές του παραμένουν πιστές σε έναν παλλόμενο νατουραλισμό, που αναπήδησε από τη νέα σχέση ανάμεσα στη μορφή και το περιβάλλον.

Τα θέματά του, πέρα από τις προσωπογραφίες, ήταν πρωτίστως θρησκευτικά. Στην πορεία, ο Τιτσιάνο βρήκε μεγαλύτερη δυνατότητα ελευθερίας στα μυθολογικά θέματα, τα οποία του επέτρεπαν να εμβαθύνει με τη φαντασία του στην αφηγηματική πραγματικότητα της σύνθεσης μέσα από μια ζωγραφική γλώσσα ιδιότυπη, όπου τα σχήματα μεταμορφώνονται και ανασχηματίζονται μέσα σε τολμηρά ανανεωμένα πλαίσια. Η διαδικασία της εξαΰλωσης της πλαστικής φόρμας και η μετατροπή της σε φόρμα καθαρά χρωματική, με απόλυτα λυρική αξία, θα τονίζεται όλο και περισσότερο μέχρι το τέλος της ζωής του. Οι αναγεννησιακές αξίες της μορφής και του χώρου ξεπερνιούνται με μια μαγική διαδικασία. Είναι σα να υπήρχε μια εσωτερική φωτιά έμπνευσης και να’ καιγε κάθε εμφάνιση καθαρά νατουραλιστική, για να δημιουργήσει μια άλλη, πιο απόλυτη, εσωτερικοποιώντας τη συγκίνησή του, μεταφέροντας την πραγματικότητά του σε ένα περιβάλλον πιο εσωτερικό και φανταστικό, στο περιβάλλον της συνείδησής του.

Τα εγκαίνια της έκθεσης, που διοργανώνεται με αφορμή την επίσημη επίσκεψη του προέδρου της Ιταλίας Τζόρτζιο Ναπολιτάνο στην Ελλάδα και θα συμπεριλαμβάνει και έργα των Ανίμπαλε Καράτσι και του Πιέτρο ντα Κορτόνα, θα γίνουν την Τετάρτη 24 Σεπτεμβρίου 2008 από τον ίδιο τον Τζόρτζιο Ναπολιτάνο και τον Έλληνα ομόλογό του κ. Κάρολο Παπούλια.

Η έκθεση θα φιλοξενηθεί στο Μέγαρο Σταθάτου (Βασ. Σοφίας και Ηροδότου 1)

και θα διαρκέσει από τις 25 Σεπτεμβρίου έως τις 20 Δεκεμβρίου.

(R. Pallucchini)

Γενοκτονία γένους θηλυκού..

Η ατυχία τους: γεννήθηκαν στο Πακιστάν
Η αμαρτία τους: γεννήθηκαν γυναίκες
Το έγκλημά τους: διεκδίκησαν το δικαίωμα της ελεύθερης επιλογής συντρόφου
Η τιμωρία τους: θάφτηκαν ζωντανές για «λόγους τιμής»…

Εγκλήματα τιμής ονομάζονται αυτά. Από αυτά δηλαδή που ο νόμος σηκώνει τα χέρια ψηλά. Δεν παίζουν με τις παραδόσεις. Όταν μια γυναίκα αρνείται να πάρει τον άντρα που της επιβάλει η οικογένειά της πρέπει να λιθοβοληθεί και να πεθάνει. Αυτό γινόταν πριν 2.000 χρόνια, αυτό πρέπει να γίνει και σήμερα. Το λέει η παράδοση, επομένως είναι θείος νόμος...

Θύματα αυτή τη φορά πέντε γυναίκες από ένα μικρό χωριό της νοτιοδυτικής επαρχίας Μπαλουχιστάν. Τρία ανήλικα κορίτσια 14, 16, 18 χρονών. Αρνήθηκαν να παντρευτούν αυτούς που τους επέβαλε ο πάτερ φαμίλιας. Το πλήρωσαν με τη ζωή τους. Αρπάχτηκαν βάναυσα από τα σπίτια τους από τους αρσενικούς της οικογένειας (πατέρας, αδέλφια κλπ) και σε ερημική τοποθεσία, μακριά από τα μάτια των πολιτισμένων και των νομοταγών, τις ξυλοκόπησαν, τις βασάνισαν με λιθοβολισμό (ευλογημένη τιμωρία γυναικών, αφού αναφέρεται και στην ιεράν βίβλον), τις πυροβόλησαν, τις πέταξαν σε χαντάκι και τις έθαψαν ζωντανές. Θύματα και η μάνα και η θεία τους. Θέλησαν να τις γλυτώσουν από το μένος των αρσενικών. Έγκλημα που επίσης το πλήρωσαν με τη ζωή τους. Στο χαντάκι θαμένες κι αυτές μαζί με τα κορίτσια…

Μία γερουσιαστής της αντιπολίτευσης που κατηγόρησε την κυβέρνηση για συγκάλυψη του εγκλήματος, όταν από το 2004 τα εγκλήματα αυτά επισείουν τη θανατική ποινή, δέχτηκε την αποστομωτική απάντηση πως δεν πρόκειται για εγκλήματα, αλλά για «κανόνες» και πως «δεν πρέπει να παρουσιάζονται με αρνητικό τρόπο». Κάποιος βουλευτής δήλωσε πως καλώς έγιναν όλα αυτά, αφού «πρόκειται για πανάρχαιες παραδόσεις του Πακιστάν που πρέπει να τηρούμε και να καλλιεργούμε. Μόνο όσοι έχουν ανήθικους σκοπούς φοβούνται τα έθιμά μας», συμπληρώνοντας πως η τήρηση των παραδόσεων είναι πρωταρχικής σημασίας για το μεγαλείο του πολιτισμού τους.

Σύμφωνα με τις οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα, εκατοντάδες γυναίκες εξακολουθούν να δολοφονούνται στο Πακιστάν για χάρη κάποιας οικογενειακής «τιμής». Πρόκειται για τις «εξαφανισμένες γυναίκες», γυναίκες που δεν τους επέτρεψαν να ζήσουν ή να γεννηθούν και που βέβαια δεν αναζητήθηκαν από κανέναν. Τα κορίτσια σκοτώνονται μόλις γεννηθούν ή λίγο μετά από τις ίδιες τους τις μητέρες. Τα τυχερά αφανίζονται πριν καν γεννηθούν.

Στο Αφγανιστάν υπάρχουν οι λεγόμενες «φυλακές της αγάπης». Εκεί πετιούνται καθημερινά εκατοντάδες γυναίκες επειδή απλά περπάτησαν στον δρόμο. Έγκλημα με θητεία φυλάκισης έως 15 χρόνια. Πολλές βγαίνουν από εκεί με τα παιδιά τους, καρποί σεξουαλικής κακοποίησης από τους φρουρούς. Στο Νεπάλ το σκλαβοπάζαρο των γυναικών εξακολουθεί να ανθίζει ακάθεκτο.

Σιωπηλή γενοκτονία αιώνων στα ανατολικά του πολιτισμού. Πάνω από 100 εκατομμύρια τον χρόνο. Αριθμός που σοκάρει. 100 εκατομμύρια σιωπηλής εξόντωσης, καλυμμένη πίσω από την μπούργκα της παράδοσης που βλέπει τις γυναίκες ως κατάρα.

Η δημογραφική ανισορροπία έχει αρχίσει να αφήνει τα σημάδια της. Σε ορισμένες περιοχές της Κίνας και της Ινδίας αρχίζει να αναδύεται ένας κόσμος χωρίς γυναίκες.

Καμιά νομοθεσία δεν έχει τη δύναμη του άγραφου νόμου. Σε πολλές μεριές του πλανήτη το δικαίωμα στη ζωή είναι αποκλειστικό προνόμιο των ανδρών. Στο Τουμπεκιστάν το να λείπει ο άνδρας από το σπίτι μια φορά την εβδομάδα είναι ευλογία, γιατί είναι η μέρα χωρίς κακοποίηση.
Το να ερωτευτεί μια κοπέλα έναν νέο, απλά… δεν υφίσταται. Οι γάμοι είναι όλοι προσυμφωνημένοι, όπως και τα χρήματα που θα πάρει ο γαμπρός που επωμίζεται το «σκάρτο προϊόν», το οποίο βέβαια μετά υπόκειται εφ’ όρου ζωής την κακοποίηση (στην καλύτερη περίπτωση) από γαμπρό και πεθερά.

Στατιστικά στοιχεία που έχουν έρθει στο φως της δημοσιότητας:

Ν. Αφρική: Κάθε μέρα βιάζονται 147 γυναίκες

Τουρκία: Το 35,6% των γυναικών έχουν πέσει θύμα βιασμού στο γάμο τους.
Αίγυπτος: Το 35% των γυναικών έχουν πέσει θύμα ξυλοδαρμού στο γάμο τους.

Βολιβία: Πάνω από το 17% των γυναικών άνω των 20 ετών έχουν υποστεί σωματική βία κατά τους τελευταίους 12 μήνες.

Πακιστάν: Το 42% των γυναικών δέχονται τη βία ως μέρος της μοίρας τους.

Ν. Αφρική: Το 39% των σεξουαλικά ενεργών κοριτσιών έχουν υποστεί σεξουαλικό εξαναγκασμό.

Σχόλιο: ουδέν...

Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο

Νέος κύκλος σπουδών ξεκινά στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (ΕΑΠ), με 72.000 υποψήφιους να διεκδικούν 7.200 θέσεις, 4.200 θέσεις σε 6 προπτυχιακά προγράμματα και 3.000 σε 24 μεταπτυχιακά.

Η Σχολή Ανθρωπιστικών Σπουδών προσφέρει σήμερα συνολικά εννέα Προγράμματα Σπουδών (τρία προπτυχιακά και έξι μεταπτυχιακά) σε θέματα πολιτισμού και εκπαίδευσης. Τα Προγράμματα Σπουδών σε προπτυχιακό επίπεδο είναι τα ακόλουθα: Σπουδές στον Ευρωπαϊκό Πολιτισμό, Σπουδές στον Ελληνικό Πολιτισμό και Ισπανική Γλώσσα & Πολιτισμός. Σε μεταπτυχιακό επίπεδο προσφέρονται τα προγράμματα: Σπουδές στην Εκπαίδευση, Εκπαίδευση Ενηλίκων, Σπουδές στην Ορθόδοξη Θεολογία και Μεταπτυχιακή Ειδίκευση Καθηγητών Αγγλικής/ Γαλλικής/ Γερμανικής Γλώσσας.

Η Σχολή Κοινωνικών Επιστημών έχει ως βασικό αντικείμενο την προσφορά γνώσεων και δεξιοτήτων σε θέματα διοικητικής επιστήμης. Η Σχολή παρέχει σήμερα συνολικά επτά Προγράμματα Σπουδών (1 προπτυχιακό και 6 μεταπτυχιακά). Πιο συγκεκριμένα τα Προγράμματα Σπουδών που προσφέρονται από τη Σχολή είναι τα ακόλουθα: Διοίκηση Επιχειρήσεων & Οργανισμών, Διοίκηση Τουριστικών Επιχειρήσεων, Διοίκηση Μονάδων Υγείας, Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας του ΕΣΥ, Τραπεζική, Διοίκηση Πολιτισμικών Μονάδων & Διοίκηση Επιχειρήσεων (MΒA).

Στη Σχολή Θετικών Επιστημών και Τεχνολογίας θεραπεύονται οι κλάδοι των Φυσικών Επιστημών, Μαθηματικών, Πληροφορικής, Περιβάλλοντος και Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού, Διαχείρισης και Κατασκευής Τεχνικών Έργων. Στη Σ.Θ.Ε.Τ. προσφέρονται οι ακόλουθές σπουδές: Στα Προπτυχιακά Προγράμματα Σπουδών Σπουδές στις Φυσικές Επιστήμες και Πληροφορική και στα Μεταπτυχιακά Προγράμματα Διασφάλιση Ποιότητας , Περιβαλλοντικός Σχεδιασμός Πόλεων & Κτιρίων, Περιβαλλοντικός Σχεδιασμός Έργων Υποδομής, Διαχείριση Τεχνικών Έργων, Σεισμική Μηχανική και Αντισεισμικές Κατασκευές, Μεταπτυχιακή Εξειδίκευση στα Πληροφορικά Συστήματα, Διαχείριση Αποβλήτων, Προχωρημένες Σπουδές στη Φυσική, Κατάλυση & Προστασία του Περιβάλλοντος, Μεταπτυχιακές Σπουδές στα Μαθηματικά, Μεταπτυχιακή Ειδίκευση Καθηγητών Φυσικών Επιστημών.

Η Σχολή Εφαρμοσμένων Τεχνών έχει ως αντικείμενο την προσφορά γνώσεων και δεξιοτήτων στους τομείς των εικαστικών τεχνών σε συνδυασμό με τις οπτικές και ψηφιακές τεχνολογίες. Η Σχολή παρέχει σήμερα ένα Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών στις Γραφικές Τέχνες και Πολυμέσα, ενώ προγραμματίζεται και ένα ακόμη πρόγραμμα, που σχετίζεται με τον Εικαστικό Φωτισμό.

Κάθε πρόγραμμα σπουδών αποτελείται από θεματικές ενότητες, κάθε μία από τις οποίες ισοβαθμεί με τρία μαθήματα των συμβατικών πανεπιστημίων. Για την απόκτηση του πτυχίου ο φοιτητής οφείλει να παρακολουθήσει με επιτυχία τουλάχιστον 12 θεματικές ενότητες (υπάρχουν και ενότητες που μπορεί να παρακολουθήσει προαιρετικά). Για τα μεταπτυχιακά προγράμματα οι θεματικές ενότητες είναι 4 και φυσικά συνοδεύονται και με κατάθεση διπλωματικής εργασίας.

Η κάθε θεματική ενότητα καλύπτει εξεταστέα ύλη περίπου 700-800 σελίδων και ο φοιτητής δικαιούται να πάρει μέχρι και τρεις θεματικές ενότητες τον χρόνο, όχι περισσότερες. Κατά τη διάρκεια της ακαδημαϊκής χρονιάς διεξάγονται πέντε ομαδικές συμβουλευτικές συναντήσεις (ΟΣΣ), κατά τις οποίες ο καθηγητής-σύμβουλος (ΣΕΠ) επεξηγεί στο τμήμα του, το οποίο αποτελείται από 30-35 φοιτητές, τα σχετικά με την ύλη και δίνει κατευθυντήριες γραμμές πάνω στην εργασία που θα πρέπει να εκπονηθεί κάθε φορά. Οι εργασίες, 4 στο σύνολο για την κάθε ενότητα, καλύπτουν μέρος της ύλης, η οποία συμπληρώνεται με βιβλιογραφία και η έκτασή τους είναι συνήθως περί τις 10-14 τυπωμένες σελίδες Α4. Αν ο φοιτητής συγκεντρώσει σύνολο βαθμολογίας σε τρεις εργασίες 20, τότε έχει το δικαίωμα να μην παραδώσει τέταρτη εργασία, πράγμα βέβαια που μειώνει τον γενικό μέσο όρο του.

Η ακαδημαϊκή χρονιά ξεκινά τον Οκτώβρη και διαρκεί μέχρι τα τέλη Μαΐου και ακολουθεί η εξεταστική τον Ιούνιο με Ιούλιο. Στον βαθμό της κάθε θεματικής ενότητας συνυπολογίζεται το 30% του συνόλου της βαθμολογίας των εργασιών και το 70% του βαθμού των τελικών εξετάσεων. Δικαιούνται να δώσουν εξετάσεις μόνο όσοι έχουν βγάλει μέσον όρο από τη βαθμολογία των εργασιών πάνω από 5. Αν κάποιος αποτύχει στις εξετάσεις, έχει το δικαίωμα να ξαναδώσει στη δεύτερη εξεταστική, η οποία απέχει από την πρώτη περίπου 20-30 μέρες. Αν και τη δεύτερη φορά αποτύχει, τότε μπορεί να παρακολουθήσει εκ νέου την θεματική ενότητα, χωρίς όμως να υποβάλλει εργασίες και χωρίς να υποχρεούται να παρίσταται στις ΟΣΣ. Αν και πάλι αποτύχει, τότε χάνει το δικαίωμά του να συνεχίσει στο συγκεκριμένο πρόγραμμα σπουδών. Επίσης, αν δεν έχει ολοκληρώσει με επιτυχία τις θεματικές ενότητες του πρώτου έτους, δεν μπορεί να συνεχίσει με τις θεματικές του δεύτερου έτους κ.ο.κ., πράγμα που αποκλείει στο ΕΑΠ την ύπαρξη αιώνιων φοιτητών. Περνάς, προχωράς. Δεν περνάς, φεύγεις.

Το 13ο πανεπιστήμιο της Ελλάδας που δέχτηκε τους πρώτους φοιτητές του το 2002 πρωτοτυπεί έναντι των υπολοίπων χάρη στην μεθοδολογία της εξ’ αποστάσεως διδασκαλίας, μιας και είναι ο μοναδικός φορέας που υλοποιεί αυτή τη μορφή εκπαίδευσης στη χώρα μας. Σχεδόν εξ’ ολοκλήρου, η δουλειά γίνεται από τον ίδιο τον φοιτητή. Εκείνος αποφασίζει πότε θα διαβάσει, πόση βιβλιογραφία θα χρησιμοποιήσει, πότε θα ξεκινήσει την προετοιμασία του για τις εξετάσεις κλπ. Βέβαια, υπάρχει η δυνατότητα συνεχούς επικοινωνίας με τον καθηγητή-σύμβουλό του, ο οποίος λύνει απορίες που μπορεί να προκύψουν και καθοδηγεί καθ' όλη τη διάρκεια της χρονιάς. Τα εγχειρίδια είναι έτσι διατυπωμένα και οργανωμένα, με συνόψεις, ερωτήματα και δραστηριότητες, που διευκολύνουν αυτόν τον τρόπο μελέτης. Τα δίδακτρα μέχρι αυτή τη στιγμή ανέρχονται στα 700 € για κάθε προπτυχιακή ενότητα και 850 € για κάθε μεταπτυχιακή. Η επιλογή των φοιτητών γίνεται κάθε χρόνο με δημόσια και ανοικτή ηλεκτρονική διαδικασία και ο κάθε υποψήφιος δικαιούται να υποβάλει αίτηση συμμετοχής μόνο για ένα πρόγραμμα.

Το ΕΑΠ είναι Δημόσιο Πανεπιστήμιο, απολύτως ισότιμο με τα άλλα Α.Ε.Ι. της χώρας, και παρέχει στους αποφοίτους του όλα τα επαγγελματικά δικαιώματα που προβλέπονται από το ισχύον νομικό πλαίσιο της χώρας. Σε όλους τους αποφοίτους των προπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου δίνεται το δικαίωμα να διεκδικούν θέσεις στον κλάδο ΠΕ Διοικητικού και/ή Οικονομικού σε φορείς του Δημοσίου Τομέα (ΦΕΚ 315 Α/ 31-12-2003). Επιπρόσθετα οι απόφοιτοι του Προγράμματος Σπουδών «Πληροφορική» μπορούν να διοριστούν στον κλάδο ΠΕ Πληροφορικής και οι απόφοιτοι του Προγράμματος Σπουδών «Σπουδές στις Φυσικές Επιστήμες» στον κλάδο ΠΕ Περιβάλλοντος. Ακόμη οι απόφοιτοι των δύο παραπάνω Προγραμμάτων Σπουδών καθώς και οι απόφοιτοι του Προγράμματος Σπουδών «Διοίκηση Επιχειρήσεων και Οργανισμών» μπορούν να διοριστούν στην εκπαίδευση ως καθηγητές.

Για πληροφορίες: http://www.eap.gr/
Πάροδος Αριστοτέλους 18 – 26 335 – Πάτρα
Τηλ: 2610-367300
Fax: 2610-367350

Σημαντική αρχαιολογική ανακάλυψη και στη Βεργίνα

Ολόχρυσο στεφάνι διακοσμημένο με φύλλα βελανιδιάς τοποθετημένο πάνω σε χρυσό ταφικό αγγείο βρέθηκαν στο ιερό της Ευκλείας, αρχαιολογικός χώρος στην περιοχή της Βεργίνας που ερευνά εδώ και χρόνια το Α.Π.Θ. Ο πολύτιμος θησαυρός, που προφανώς ανήκε σε υψηλό βασιλικό πρόσωπο, ανακαλύφθηκε στο εσωτερικό μεγάλου χάλκινου σκεύους μέσα σε νερό, πάνω σε ανθρώπινα οστά. «Το εύρημα είναι πολύτιμο, καθώς το στεφάνι είναι σχεδόν εφάμιλλο σε ποιότητα και διαστάσεις με εκείνα από τους ασύλητους βασιλικούς τάφους της Μεγάλης Τούμπας» δήλωσε η επικεφαλής - διευθύντρια της πανεπιστημιακής ανασκαφής στη Βεργίνα κ. Χ. Σαατσόγλου - Παλιαδέλη.


Το χρυσό αγγείο που δέχτηκε τα οστά έχει σχήμα κυλινδρικής πυξίδας και απ’ όσο γνωρίζουμε είναι μοναδικό στο είδος του. Συντηρητής ανέλαβε ήδη τις πρώτες βοήθειες και επέβλεψε τη μεταφορά του αγγείου και του στεφανιού σε ασφαλές περιβάλλον, με κατάλληλες συνθήκες θερμοκρασίας, υγρασίας και σκότους. Σύμφωνα με την κ. Παλιαδέλη "θα πάρει καιρό μέχρι το πολύτιμο στεφάνι και τα δύο εντυπωσιακά μετάλλινα αγγεία επανακτήσουν την αρχική τους μορφή. Μέχρι τότε το εύρημα θα αποτελέσει αντικείμενο εξειδικευμένων ερευνών και συνεργασίας ανάμεσα σε συντηρητές και χημικούς, ανθρωπολόγους, κ.λ.π. προκειμένου να απαντηθούν ειδικά ερωτήματα σχετικά με τα υλικά και τη σύστασή των μετάλλινων σκευών, τα οστά και την ηλικία του νεκρού κ.α. "


Η ιστορία του αρχαιολογικού χώρου της Βεργίνας εκτείνεται χρονικά από τον 10ο αι. π.Χ. μέχρι τον 1ο αι. μ.Χ. Η ανασκαφική έρευνα του Μανόλη Ανδρόνικου στη δεκαετία του ’50 με αρχές ’60 αφορά την περίοδο 1000-700 π.Χ. και αποκαλύπτει μια εύρωστη οικονομικά κοινωνία της λεγόμενης πρωτογεωμετρικής και γεωμετρικής περιόδου, προϊστορική φάση μιας κοινωνίας που αποτέλεσε τον πυρήνα για την ίδρυση του μακεδονικού βασιλείου, όταν ο Περδίκκας, ο Γαυάνης και ο Αέροπος, απόγονοι του Ηρακλή από το Άργος της Πελοποννήσου, επέλεξαν τη θέση αυτή για να εγκαταστήσουν την έδρα του νεοσύστατου βασιλείου τους, εγκαινιάζοντας, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο και τον Θουκυδίδη, τη δυναστεία των Τημενιδών.

Στα μέσα της δεκαετίας του ’70 η αρχαιολογική σκαπάνη, πάντα υπό την επίβλεψη του Ανδρόνικου, έφερε στο φως σημαντικότατες ανάγλυφες και κυρίως ζωγραφιστές επιτύμβιες στήλες από το κλασικό και πρώιμο ελληνιστικό νεκροταφείο της αρχαίας πόλης. Τα ευρήματα αποτελούν σταθμό στην αρχαιολογία και την ιστορία της τέχνης γιατί είναι τα πρώτα δείγματα μεγάλης ζωγραφικής της κλασικής αρχαιότητας, μιας και η φθαρτότητα των υλικών δεν επέτρεψε την διατήρηση άλλων έργων στον χρόνο. Η ζωγραφική διακόσμηση των δύο ασύλητων τάφων κάτω από την τεράστια επίχωση της Μεγάλης Τούμπας, φώτισε άγνωστες ως τότε πτυχές της αρχαίας ελληνικής τέχνης, γνωστής μόνο έμμεσα, από περιγραφές συγγραφέων και μεταγενέστερα αντίγραφα.


Παράλληλα, το πλήθος των ονομάτων των άσημων κατοίκων της αρχαίας πόλης αποκαθιστά στη γνώση μας τη δημογραφική εικόνα της μακεδονικής πρωτεύουσας και βεβαιώνει περί του γλωσσικού ιδιώματος των αρχαίων Μακεδόνων, ανακάλυψη με βαρύνουσα σημασία για αυτή την τόσο ευαίσθητη περιοχή της Ελλάδας.



Ο Μανόλης Ανδρόνικος γεννήθηκε στην Προύσα της Μ. Ασίας το 1919. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και αγορεύτηκε διδάκτορας της ίδιας Σχολής. Το 1949 διορίστηκε στην Αρχαιολογική Υπηρεσία. Το 1954-55 έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στην Οξφόρδη και το 1961 εκλέχτηκε καθηγητής της Κλασικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, όπου εργάσθηκε ως το 1983. Η ανασκαφική του δραστηριότητα απλώνεται σε αρκετές περιοχές της βόρειας Ελλάδας (Βέροια, Κιλκίς, Χαλκιδική, Θεσσαλονίκη) αλλά το κυριότερο ανασκαφικό του έργο εντοπίζεται στη Βεργίνα, το οποίο οδήγησε το 1977 στην ανακάλυψη των βασιλικών τάφων της Μακεδονίας με τα αμύθητα ευρήματα και στην ανακάλυψη του τάφου του Φιλίππου Β’.

Ο Ανδρόνικος εκτός από μεγάλος αρχαιολόγος υπήρξε και δάσκαλος, που δίδαξε όχι μόνο τους μαθητές και φοιτητές του, αλλά με τα κείμενα και τις διαλέξεις του ανά τον κόσμο ένα ευρύτερο κοινό. Πέρασε κι αυτός στην ιστορία μαζί με τα ευρήματά του και αποτύπωσε στη συνείδησή μας τον εμπνευσμένο αρχαιολόγο, τον λαμπρό επιστήμονα, που η εμμονή του και ίσως αυτό το ένστικτο που «στεφανώνει» μόνο όποιον σκύβει με αγάπη στο αντικείμενό του, τον οδήγησαν στην αποκάλυψη που έμελλε να πλουτίσει θεαματικά τις γνώσεις μας για την ιστορία της Μακεδονίδος γης του Ηροδότου. Πέθανε το 1992.